Burger in de knel

Maakte de overheid zich de afgelopen jaren nog druk over de ongekende burger, die het in z’n onbekendheid moeilijk maakte om effectief en gedragen beleid te maken, tegenwoordig is onbekendheid bepaald het probleem niet meer. Tot in vergaand detail is alles over iedere individuele burger bekend bij overheden en bedrijven. Van vingerafdrukken tot financiële schulden, van surfgedrag tot politieke voorkeuren. Het is niet langer een probleem van de overheid dat zij burgers niet kent, het is een probleem voor een paar burgers als zij niet goed bekend staan. Maar ach, waar gehakt wordt vallen spaanders. En gehakt wordt er, in naam van een abstracte veiligheid. Wie zich niet kan of wil identificeren vanwege vette vingers, persoonsverwisseling of registratiefouten kan helaas geen huis kopen, telefoonabonnement afsluiten of medische behandeling ondergaan. Wie andere meningen wil uiten dan die van de meerderheid, en dat ook nog op een alternatieve manier doet, past niet in het gewenste beeld van burgers en wordt aangehouden, verwijderd, gecensureerd. Actievoerders verdwijnen voor de duur van een evenement in de cel, cartoonisten worden opgepakt en journalisten worden in gijzeling genomen.
Eigen verantwoordelijkheid van burgers wordt vertaald als: je gedragen zoals de overheid voorschrijft. Koop een reddingstonnetje tegen overstromingen, snuit je neus in een papieren zakdoek, laat je persoonsgegevens niet achter op facebook en machtig je dokter op een epd aan te leggen. Als je eigenwijs bent, tja, dan moet je het zelf maar weten en ook niet raar opkijken als je boetes krijgt op grond van de identificatieplicht, als je niet adequaat geholpen wordt als je in een allergische shock raakt, als je een jaar lang de winkels in je stad niet meer in mag omdat je bent aangemerkt als ongewenste klant. Vrijheid is er alleen voor diegenen die zich conformeren aan de aanwijzingen van vadertje staat.

Burgers die anders zijn dan anderen, of die de pech hebben dat ze ergens fout geregistreerd zijn, kunnen geen kant op. Je moet passen in de systemen en de systemen zijn alomvattend. Als je niet past, jammer, je was kennelijk ook geen echte typische Nederlander dus waar maken we ons druk om. Ook de manier waarop je je kan beklagen is in een beperkend en belemmerend systeem gegoten. Je bent al gauw niet ontvankelijk, te laat, aan het verkeerde adres of je doet je beklag op de verkeerde manier. De overheid is er niet om macht en onmacht te reguleren, maar om wetten te maken en toe te passen. De overheid is er niet om burgers te beschermen maar om het land, de natie, te beschermen.

1984 en Brave new world zijn al lang geen fictie meer.

De missie van BZK zou moeten zijn: opkomen voor burgers. Maar nee, we komen met een lang en abstract verhaal waarin het ministerie zich nadrukkelijk aan de kant van het openbaar bestuur, het beheren en beheersen van dat wat publiek is, plaatst.