Fik Meijer, Macht zonder grenzen; Rome en zijn imperium

Ik ging natuurlijk op de titel af maar werd teleurgesteld. Het is een leesbaar boekje maar er staat vooral veel niet in. Een kale chronologie van de gebiedsveroveringen en -verliezen van de Romeinse machthebbers. Een vluchtige militaire geschiedenis: wie won, wie verloor. Wel opgehangen aan de instantie die de baas was dus eerst de senaat en later de keizers, maar zelfs dat is geen politieke geschiedenis. Ik las dat de ene keizer slimmer of populairder was dan de andere, dat Constantijn de christenvervolging omdraaide in steun en dat uiteindelijk de paus de belangrijkste man in Rome werd. Maar tegen die tijd stelde Rome als stad al niks meer voor en was er een Romeins Rijk rondom Constantinopel.

Ik kreeg nog net mee dat het plebs honderden jaren lang gratis brood (en spelen) kreeg en dat Romeinse staatsburgers de eerste paar honderd jaar geen belasting betaalden. Dat er steeds meer niet-Italianen in de Romeinse legers dienden en dat er op het laatst bondgenootschappen nodig waren om de grenzen te bewaken. Het leek de Turkijedeal wel, maar dan ging het om invasies van plunderaars in plaats van asielzoekende vluchtelingen.

Randstadsnatuur

Ik woon midden in de stad en toch kan ik twintig, vijfentwintig kilometer door het groen fietsen zonder auto's tegen te komen. De fietsinfrastructuur langs de Vliet, de Horsten en door de duinen terug is geweldig. Overal is prachtige natuur aangelegd. Ik weet wel dat het niet uit de oertijd stamt en dat mensen stevig ingrijpen om het zo mooi te houden, maar dat doet niks af aan alle bloemetjes en vogels en eekhoorns en de grote variatie planten. En dan ook nog versgemaaide randjes langs het fietspad, heel bevredigend en geurig. Doe mij maar de stad in plaats van die dooie naar stront meurende akkers. Met hun omgekeerde vlaggen.

Goed bestuur en maatschappelijk vertrouwen

Vertrouwen en goed bestuur hangen samen en dat gaat ook nog eens twee kanten op. Maatschappelijk vertrouwen groeit als er goed wordt bestuurd, en het bestuur kan het makkelijker goed doen als er veel vertrouwen is.

Deze waarheid als een koe krijgt de laatste tijd binnen de overheid heel veel aandacht, omdat het maatschappelijk vertrouwen daalt. En we zijn ons er zeer bewust van hoe schadelijk dat is, dus sinds een paar jaar wordt driftig gedacht en onderzocht en besproken en gepland hoe we dat vertrouwen nou weer verbeterd krijgen.

Maar al dat denken en onderzoeken blijft toch wel veel hangen bij analyse, het zoeken naar oorzaken en factoren die het vertrouwen bepalen. En dan vooral oorzaken die beginnen in de samenleving zelf: kloven, tweedelingen, ongelijkheden en achterstellingen. Logisch want we zien boze buren, bibberende vluchtelingen en schreeuwende nazis. Dus in Den Haag peinzen we ons suf over de vraag hoe we die kwaaie burgers weer aan de borst kunnen drukken. We storten vooral vele miljarden euros over ze uit, dat lijkt de makkelijkste weg.

Maar dat gaat niet werken want hoe meer miljarden we in de diepe putten van maatschappelijk ongenoegen gooien, hoe kleiner de kans dat problemen echt opgelost worden dus hoe bozer de burgers worden.

Misschien moeten we eens aan de andere kant beginnen. Goed besturen, en dan hopen dat het vertrouwen, als neveneffect, weer toeneemt.

Nou heb ik niet de pretentie dat ik weet hoe je goed moet besturen, maar ik weet wel hoe het niet moet. Niet vanuit ideologie en geloof wetten en stelsels over het land uitstorten. Ideologie helpt om problemen te definiëren en om idealen na te streven maar niet om te weten wat werkt. Daarvoor moet je vragen wat mensen belemmert om het goede te doen, evalueren wat je eerder hebt uitgeprobeerd en nagaan welke inconsistenties in het beleid kunnen worden weggenomen.

Ik zou willen dat we vanuit Den Haag niet stug blijven hopen dat marktwerking op magische wijze alle problemen oplost. En dat we echt nagaan hoe beloftes kunnen worden waargemaakt, en dat dan ook doen. En niet alleen goed communiceren en financieel compenseren.