zaterdag 31 oktober 2015

Geluk zoeken



Hypocrisie en schuldgevoel zijn onvermijdelijk. Geboren en getogen in het rijkste, veiligste, vrijste land wordt het idee dat het leven draait om geluk er met de paplepel in gegoten. En dat geluk niet alleen te maken heeft met gezondheid en plezier maar vooral met zingeving. Geen zingeving zonder medemenselijkheid. Van cynisch egoisme is nog nooit iemand wijzer geworden.
We worden overladen met beelden en verhalen van leed. Soms blijft het abstract en anoniem, bijvoorbeeld als er een vluchtelingenopvang voor honderden vreemdelingen in de wijk wordt geopend. Soms komt het diep en scherp bij je naar binnen, doordat je een roman leest of een dramafilm op tv ziet.
In mijn knus verwarmde huis met het ticket voor de komende zon-zee-zaligheidvakantie bij de hand, me koesterend in de zekerheid van een interessante baan waarin ik mij kan ontplooien kan ik eindeloos verontwaardigde filmpjes liken, maar weer eens een donatie overmaken, met een druk op de knop een petitie tekenen.
Van het besef dat alleen politieke verandering heil biedt, en dat dat inspanningen en opofferingen vergt, raak ik al bij voorbaat uitgeput. Ik trek het kussen maar weer over m’n hoofd.

woensdag 28 oktober 2015

Mantel, A place of greater safety



Mantels A place of greater security is alles wat ik van een boek wil, lekker dik en fijn geschreven. Historische roman, politieke thriller en dat ook nog over de revolutie die ons democratie en mensenrechten bracht. Heerlijk. Maar gek genoeg drong zich voortdurend een bizarre vergelijking op, met de Discworld novels. Ik moest mezelf er regelmatig aan herinneren dat ik hier niet zat te grinniken om een Terry Pratchett en dat is toch wel raar als je je realiseert dat het boek van Mantel over een echte revolutie gaat waarbij een echte terreur tienduizenden slachtoffers heeft gemaakt.

De discworld novels zijn geestig omdat ze met het idioom van phantasy, dus met Flintstone-achtige middeleeuwse parafernalia onze huidige maatschappij op de hak nemen. In Ankh-Morpork staat geen camera langs de weg om snelheidsovertredingen vast te leggen, maar een kastje met een gnoom die snel  de kenmerken van een wegpiraat in een stuk steen beitelt.
Al was de Franse revolutie meer dan tweehonderd jaar geleden, de wereld die Mantel schetst lijkt vrijwel dezelfde als de onze, alleen met een wat andere mode. De vraag is natuurlijk of de gelijkenis voortkomt uit Mantels interpretatie, of uit de logica van menselijk politiek gedrag in de context van Verlicht Europa. In elk geval spreekt het scherpe psychologische inzicht over macht en moraal me aan.

Het boek gaat over drie kameraden die een sleutelrol in de revolutie spelen. Danton is een opportunistische pragmaticus, hij probeert tegelijk het landsbelang te dienen en zichzelf vooral niet tekort te doen. Hij verwerft veel macht door slim en af en toe rücksichtlos te manoevreren, maar zodra hij stopt met dat manoevreren raakt hij de macht en dus ook zijn hoofd kwijt.
Camille Desmoulins is een recalcitrante kunstenaar, revolutionair omdat hij nou één keer tegen macht en autoriteit aanschopt. Hij blijkt onberekenbaar en onbetrouwbaar, dan weer emotioneel, dan weer cynisch. Door zijn emoties gedreven neemt hij grote risico’s. Als dat goed uitpakt is hij een held, als het ongelukkig uitpakt is het dom. Hij draagt geen verantwoordelijkheid voor zijn daden en leeft dan ook bij de gratie van de bescherming door anderen.
De vreemdste figuur is Maximiliaan Robespierre, de oncorrumpeerbare.

Moralisme vermomd als integriteit en een streven naar foutloosheid maken hem ongenaakbaar voor kritiek. Verheven boven alles en iedereen als een messias die het volk wil redden van honger en onderdrukking projecteert hij de ellende van de wereld op de slechte karakters van zijn medemensen. Hij gelooft in z’n eigen heiligheid, wordt voortdurend bevestigd in zijn gezag en daardoor is hij blind voor de noodzaak van politiek: debat en verschil van inzicht, strijdige belangen, macht en tegenmacht en de matiging van bevoegdheden.

Het boek is bijna duizend pagina’s dik en dat is nodig ook. De politieke verwikkelingen, de machinaties van facties en de intriges van personen vormen een complexe achtergrond voor het belangrijke verhaal van de afkondiging van de rechten van de mens en de logica waarmee die revolutie tot een volkomen rechteloos bloedbad leidt. Iedere keer opnieuw, in de inquisitie, de holocaust, de Goelag en de Culturele Revolutie en Grote Sprong Voorwaards, dansen we dezelfde dans. De achtergrondmuziek van de war on terror is dezelfde. Goeie bedoelingen, populisme en macht, zolang mensen geen goden zijn blijft het een levensgevaarlijke mix.

donderdag 22 oktober 2015

Ultra-rechts



Ik spúúg op ze. Op de extreem-rechtse brallers van de NVU. Op de lelijke, domme, stinkende hooligans met hun beperkte verstandelijke vermogens en hun onbeheersbare agressie. Fluimen die zwart werken en frauderen waar ze kunnen, die tramcontroleurs uitschelden en parkeerwachters bedreigen. Die treinstellen vernielen en steden vervuilen, teveel zuipen en meisjes belagen. Die te hard rijden en zich de ziekte roken. Die patatvretend en bierbuikend aan het strand liggen en geen woord over de grens spreken. Die lafhartig brandjes stichten of zich bij een meute aansluiten. Het laagste van het laagste plebs.

Dit is míjn land, ons land, een beschaafd en rijk en redelijk land. De eerste republiek, rijk geworden dankzij avontuur en immigratie. Waar welbegrepen eigenbelang en morele waarden ons tot gidsland maakten. Altijd bovenin de ranglijstjes van gezondheid, geluk, vrijheid en onderwijs. Waar we onze geschiedenis van slavernij, kolonialisme, collaboratie en politionele acties onder ogen proberen te zien en compenseren door bij te dragen aan vrede en groei. Waar we mensenrechten serieus nemen, een overheid van hoge kwaliteit hebben en er vertrouwen is in elkaars integriteit. Daar zijn we trots op, het is ons land en we laten het niet verpesten door achterlijke stumperds die fascistje spelen.

Ik spuug op ze, maar alleen in overdrachtelijke zin. En dat is dan weer te moeilijk voor ze om te begrijpen.

Echt heldendom

Ik dweep niet snel met beroemdheden of sterren. Zelfs niet met grote denkers of charismatische leiders. Maar af en toe doet een volkomen anonieme, doodgewone persoon iets superbelangrijks, heldhaftigs, cruciaal burgerschap. Ik ben zo ongelooflijk onder de indruk van Dasja Abresch, de vrouw die het nodig vond om tegen de schreeuwers en brallers in te gaan. En dankbaar, want zij laat zien wat leiderschap is.

woensdag 21 oktober 2015

Antibuitenlanders



Eén van m’n sportmaatjes is racist en PVV-gelovige. Hij kraamt domme en verwerpelijke beweringen uit maar ik kan het toch goed met hem vinden. Zolang we maar héél voorzichtig praten over politieke onderwerpen. Toch ben ik blij dat ik een link heb naar die vuile denkwereld van rioolpolitiek. Dankzij mijn maat weet ik enigszins hoe het in die hoofden werkt. Het maakt me wel bang. Het griezeligst is de overtuiging waarmee allerlei nonsens uit de rechtse media, facebookgroepen en VVD-burps is overgenomen alsof het om feiten gaat. Het zijn allemaal gelukszoekers, islam is achterlijk, moslims/buitenlanders/allochtonen zijn hufters en criminelen, heel Afrika (!) is een puinhoop, waarom komen ze hierheen?, ze zijn door allemaal veilige landen gekomen, jonge mannen nemen onverantwoord hun gezin mee/zijn zo egoïstisch dat ze hun gezin achterlaten, testosteronbommen, ze zijn ondankbaar of hebben het hoog in hun bol want ze wijzen tentenopvang af enz enz. Er valt niet tegenop te praten want in de grond gaat het gewoon om xenofobe emoties. De frames van Zijlstra (ze krijgen allemaal excellente zorg en gratis luxebehandelingen) en Rutte (als horden barbaren die het Romeinse Rijk bestormden) worden goedgelovig overgenomen, eenvoudig omdat ze passen in een schrikbeeld van buitenstaanders die ‘onze’ levens komen vernielen.

Wat ik ook zeg, dat hij moslims, buitenlanders en donkere mensen door elkaar haalt (haha allemaal één pot nat), dat hij een vertekend beeld heeft van de situatie in het buitenland (zie de ellende in Afrika, moslims maken overal een puinhoop van – tot: dan blijven ze toch lekker daar?!), dat er niks tegen gelukszoeken is (ja maar niet op mijn kosten), dat we toch ook van hufterige Hollanders te lijden hebben (nee hoor het is erg in de Schilderswijk) het lukt me niet zelfs maar een minimum aan twijfel te zaaien.

Even later, in de sauna, beklagen we ons over de nieuwe preutsheid die over Nederland is gekomen. “Dat komt door al die moslims met hun burka’s” plaagt m’n maat. Daar kon ie nog wel eens gelijk in hebben ook.

maandag 19 oktober 2015

Xenofoben

Op de radio een Pegidameneer die z'n zin het 'liefst' zonder geweld doordrijft...

zaterdag 10 oktober 2015

Corrupte politieman



Op school leerde ik al dat je WO2 vanuit een hoop verschillende perspectieven kon verklaren: de persoonlijkheid van Hitler, de institutioneel-politieke chaos van de Weimarrepubliek, de Duitse ordecultuur, de appeasementpolitiek of de economische ellende en vernedering na WO1. Verklaringen van corruptie bij de politie zullen net zo veelkleurig zijn: hebberige dienders, gebrek aan preventieve procedures, handige criminelen, de blauwe cultuur en verandering van de aard van criminaliteit en politiewerk. Het lijkt mij dat de reorganisatie en personeelsmanagement dat niet gericht is op het welzijn en de ontwikkeling van medewerkers ook een rol speelt. Dikke kans dat het management alleen maar bezig is met beheersing van kosten en coördinatie van processen. Als mensen zich niet gezien, gehoord en gewaardeerd voelen, of als ze merken dat ze niet werkelijk betrokken worden bij de strategische vraagstukken van hun organisatie, is er een risico dat ze cynisch worden. Een aantal zal zich onrechtvaardig behandeld voelen en dat maakt hen kwetsbaarder voor de verleiding ‘voor zichzelf te zorgen’.

Voor de samenleving is het een ramp als de politie, het gezag, niet integer is. De fixatie op kostenbeheersing heeft nu wel lang genoeg geduurd, het moet weer gaan over wat ècht belangrijk is: kwaliteit. Betrouwbaarheid is daar een wezenlijk element in.

zaterdag 3 oktober 2015

Bommen en granaten



Als tiener was ik radicaal pacifist. Het leek me onder geen enkele voorwaarde gerechtvaardigd om oorlog te voeren en wapens te gebruiken. Zelfs binnenlandse wetshandhaving moest volgens mij geweldloos. De Britse bobbies dienden als voorbeeld. Het werd wel wat lastig als je het had over zelfverdediging, maar per saldo leek mij toch dat absoluut pacifisme de meeste winst voor de mensheid zou opleveren.
Het absolutisme sleet er vanaf naarmate ik ouder en genuanceerder werd. Ik ben toch ook wel blij dat we met militaire middelen van de nazis bevrijd zijn. Liberale democratieën kunnen onderdrukten beschermen tegen dictaturen en bezetters. Met bombardementen lijkt de loop van de geschiedenis bepaald te kunnen worden. Her en der zie je puur Kwaad en het is volstrekt legitiem om dat te bestrijden. Helemaal als dat onder de vlag van de VN gebeurt: gedragen en gecontroleerd door de beschaafde mensheid.

Maar nou aarzel ik toch weer richting pacifisme. Er wordt een hoop gebombardeerd en het brengt niks goeds. Wat een ongelooflijk leed en destructie wordt er aangericht. Mogelijk wordt er af en toe een dictator, bezetter of drugsbaron een slag toegebracht. Zelfs als dat zo is, is het de vraag of de baten de kosten rechtvaardigen. Een militair strateeg zou me vast uitleggen dat het nodig is om de definitieve overwinning mogelijk te maken, maar bommen lijken me vooral politiek, symbolisch en als staatsterreur te worden ingezet. De bombardementen op Gaza en tegen Koerden zijn puur terreur. Het bombarderen van vermeende drugsfabrieken is symbolisch, we laten zien dat we stoer maatregelen nemen. Jemen wordt om politieke redenen van de aardbodem geveegd.

Is er nou minder dood en verderf als de goeien het leger inzetten tegen de slechten? Je kon nog denken dat het tenminste om andere doden gaat dan als er geen leger vecht. De junta in Birma heeft in aantallen mogelijk meer doden op hun geweten dan er gevallen zouden zijn als iemand de aanval op ze geopend had. Maar misschien ook niet. En misschien is een overwinning van een volk op een onderdrukkend regime wel waardevoller als de zege niet militair, maar sociaal is.

Ik weet het niet meer zo zeker. Maar met militaire middelen krijgen we IS niet weg, met militaire middelen wordt Assad aan de macht gehouden, met militaire interventies wordt er geen liberale democratie geinstalleerd.