Mensen prikkelen om te werken

 De veronderstelling van rechtse partijen (en vroeger, toen ie nog VVD-er was, nadrukkelijk van Wilders) is dat mensen meer hun best doen om een baan te vinden als ze maar arm genoeg zijn. Hoe lager je inkomen en hoe onzekerder je toekomst, hoe groter je bereidheid om ongunstige arbeidsvoorwaarden te accepteren is het idee.

Maar dan moeten die betaalde banen er wel zijn, en het salaris moet dan ook wel echt hoger liggen dan die afgeknepen uitkering. Het moet ook genoeg opleveren om de schulden af te betalen die je opgelopen hebt en uit werken gaan moet ook niet teveel kosten kwa vervoer, kleding, ontspanning. Als werken niks oplevert kunnen mensen net zo goed arm blijven zonder te werken.

Belangrijker dan dat vraag ik me eigenlijk af of het wel klopt dat de homo economicus eieren voor z’n geld kiest als het alternatief akelige armoede is. Ik heb altijd het idee dat de meeste mensen graag willen werken. Betaald werk geeft niet alleen inkomen en onafhankelijkheid, toch een beetje nodig voor wat waardigheid. Het geeft ook zin aan je bestaan, sociale contacten, ritme en regelmaat en de kans om jezelf te ontwikkelen. Het lijkt mij eigenlijk meer voor de hand liggen dat mensen vanuit een fatsoenlijk bestaansminimum beter zullen bedenken welk werk goed bij hen past dan als ze in paniek of depressie aan het overleven zijn.

En voor de mensen voor wie eigenlijk alleen maar de echte rotbaantjes zijn weggelegd zou ik zeggen: maak die baantjes minder rottig, zorg dat ook de kantoorpoetser of de rioolontstopper nog beroepstrots en sociaal contact kan halen uit het werk. Betaal ze eerlijk – het gaat om werk dat cruciaal is voor onze zo beschaafde maatschappij.

Ik zou vooral graag onderzoek zien over de motieven van uitkeringstrekkers om wel of niet te gaan werken. Tot die tijd geven ethische overwegingen voor mij de doorslag: ik wil niet leven in een land waarin zoveel mensen de touwtjes niet aan elkaar kunnen knopen.