Beschaving

In korte tijd is de tijdgeest vreselijk naargeestig, dreigend en agressief geworden. Er is geen vanzelfsprekend vertrouwen op de rechtsstaat meer, geen gedeelde onderwerping aan democratisch verantwoord gezag, geen hoffelijkheid, fatsoen en tolerantie en geen respect voor de privéruimte van een ander. Tuttigheid, polarisatie en nepnieuws zijn al om. Om van seksisme, racisme en grove geloofsverkettering maar te zwijgen.

Ik zou wensen dat onze kinderen sociale vaardigheden meekrijgen: kritisch vermogen, compassie, bescheidenheid  en betrokkenheid. Kinderen moeten leren te onderzoeken of iets waar zou kunnen zijn en wanneer een bewering niet plausibel is. Een beetje nieuwsgierigheid naar andersdenkenden, naar verrassingen en wijsheid. Kritisch vermogen gaat samen met creativiteit. Het helpt als je veel fictie leest, waardoor je kennis maakt met de belevingswereld van anderen. Het helpt als je leert argumenteren en als je meemaakt dat gezaghebbende, betrouwbare personen het met elkaar oneens kunnen zijn. Het helpt als je geconfronteerd wordt met kunst en smaak en cultuur en het feit dat uniformering, homogeniteit en conformiteit kwade krachten zijn.

Compassie en bescheidenheid krijg je denk ik mee door veel liefde, en door veel met andere kinderen te spelen. Het heeft te maken met zelfvertrouwen en empathie, met meemaken dat je zelf maar één van de vele, hele gewone, kinderen bent. Hoe leren kinderen om door alle uiterlijke verschillen heen te kijken en steeds hun medemensen te zien? Of misschien: waardoor komt het dat ze dat afleren? Wat maakt dat ze gaan geloven dat hun groep, hun geloof, hun smaak superieur is aan alle anderen?

Betrokkenheid is niet alleen een kwestie van altruïsme. Het gaat ook om welbegrepen eigenbelang. Ook jóúw wereld wordt mooier als onrecht en geweld, armoede en pijn verdwijnen. Ook jóúw kansen om je idealen uit te leven en je ambities waar te maken worden vergroot als iedereen zich aan dezelfde spelregels houdt, als de jury en de scheidsrechter kennis en gezag hebben, als kennis en wetenschap serieuzer worden genomen dan sterrenwichelarij en magie.

Stuur kinderen naar school. Laat ze met elkaar spelen. Zorg dat ze door elkaar wonen. En laat ze voelen dat ze van waarde zijn.