Geiger, Unter der Drachenwand

Een boek dat prachtig is omdat het allemaal zo klein, zo niet-dramatisch is, doorsnee, gewoon. Gewoon, maar wel in de oorlog, Gewone mensen, maar wel een Duitse soldaat die zich probeert te drukken voor het front. En allemaal mensen die geboren en getogen zijn in het nazisme.
De ramp die oorlog is wordt juist inleefbaar doordat de plaats van handeling nou juist weg van de oorlog is. Mijn Duits is niet goed genoeg om precies te begrijpen wat al die personages nou naar Mondsee heeft gebracht, maar het is in ieder geval ver weg van welk front dan ook. En toch is alles en iedereen door de oorlog doordrenkt. Iedereen komt voedsel, kleding, zeep tekort, er zijn geen volwassen mannen waar niks mee loos is, gezinnen zijn uit elkaar gevallen en zien elkaar maanden, jaren lang niet. Het totalitaire van regime en oorlog is constant voelbaar, zonder dat er in dit boek rechtstreeks over geschreven wordt.
Ik vind de onderbreking met brieven van een joodse man het boek niet sterker maken, eerder het omgekeerde. Het perspectief van een Weens burger die pas veel te laat vaststelt dat hij niet langer burger is, dat hij moet vluchten, vraagt een ander boek. De overeenkomst met Veit, die ook opeens niks méér wil dan overleven, is ongepast.
Iets minder ongepast is het verhaal van Kurt, de jongen van zestien die naar het front gaat in een kinderlijke overtuiging dat het zo hoort, net op het moment dat de iets oudere Veit van zijn oorlogsgeloof afvalt. Niet alleen door zijn 'zenuwen' en zijn angst om weer naar Rusland te moeten, maar vooral doordat hij door Margot als een uniek en lief mens wordt behandeld. Door liefde.

Er verongelukt nog een meisje, en er wordt nog een oom-politieman vermoord, er worden joden doodgeslagen en een recalcitrante buurman wordt geestelijk kapot gemaakt in de gevangenis. Veel dood en geweld, alsof de schrijver wil laten zien dat de oorlog dat enigszins normaliseert. Misschien ook alleen maar om gebeurtenissen in het verhaal te brengen. Maar de kern, de ontluiking van liefde in een totaal bedorven wereld, is voor mij voldoende om er een prachtig boek van te maken.