Column Bas Heijne in NRC 6 september: Wie populisme niet snapt, verliest het debat

Bas Heijne stelt ons (linkse opgeleiden met een goeie baan) voor als wereldvreemde hypocrieten zonder begrip voor de leefwereld van ‘gewone’ mensen. Wij zouden geen passie hebben en geen drama. Dat is natuurlijk onzin (overdrijving genoeg? Kan ik beter ‘achterlijke onzin’ schrijven?). Onze passie uit zich alleen niet in scheldkannonades, onze dramatiek is niet gericht op zoveel mogelijk applaus.
Ik geloof met een passie in individuele vrijheden in de rechtsstaat, in sociale zorg en in beschaving en ontwikkeling. Ik wil leven in een land waar mensen elkaar met respect benaderen, waar voorkomendheid en hoffelijkheid de norm zijn. Waar schelden en liegen niet worden gewaardeerd en waar politici serieus worden genomen als ze bereid zijn naar anderen te luisteren. Waar debat een strijd met argumenten is en de winnaar degene die het best overtuigt.
Zo’n beschaafd, rijk land waar het prettig leven is, waar iedereen kansen heeft en waar iedereen zelf kan bepalen wat hij gelooft, hoe hij eruit ziet, met wie hij omgaat en waar hij van geniet, eist politieke gelijkheid. Alle burgers zijn gelijk voor de wet. Alleen daarmee is er ruimte voor diversiteit, voor verschillen tussen mensen zonder dat verschil in zichzelf leidt tot conflict en strijd. Diversiteit kleurt onze samenleving, biedt ons allemaal de gelegenheid om te kiezen, oms ons eigen leven heel individueel in te richten. Als een machthebber – of dat nou Wilders is of de regering, een veiligheidsdienst of de schreeuwende meerderheid – voorschrijft wat wel, en wat niet een acceptabele leefstijl is, heeft niemand een keuze meer. Ook niet degenen die met de macht meelopen; zij worden alleen niet geconfronteerd met hun onvrijheid omdat ze al bij default voldoen aan de voorschriften.

Meneer Heijne, u vergist zich. Bullies kan je niet adequaat bestrijden door harder te schreeuwen dan zij. En behoudende burgers zijn wel degelijk bevlogen. Het ontzet zijn over de rechtse stormram waarmee op de geciviliseerde wereld wordt ingebeukt is inderdaad niet effectief, maar het is een emotie die voortkomt uit een diep beleefde overtuiging. U zou ons zinvol advies moeten geven, zodat we eindelijk eens een begin kunnen maken met het verdedigen van de waarden waar wíj in geloven.