Privacy is een fundamenteel recht, dat in geen enkele
juridische opsomming van fundamentele rechten wordt genoemd. In de Universele
Verklaring[1],
het EVRM[2]
en de Grondwet[3]
is sprake van de persoonlijke levenssfeer die gerespecteerd en beschermd dient
te worden, en van gegevensbescherming.
Het fundamentele recht op een persoonlijke levenssfeer en
andere rechten, zijn in feite middelen om een doel: privacy, te garanderen.
Maar als privacy geen juridisch begrip is, wat is het dan wel?
Op die vraag zijn vele antwoorden mogelijk, maar ze leiden
allemaal tot een idee in dezelfde sfeer: privacy is voorwaarde voor vrijheid en
gelijkheid en/dus voor een menswaardig bestaan. Je hebt privacy nodig om je
eigen gedachten, meningen en overtuigingen te koesteren en uit te dragen, om
niet op grond van willekeurige criteria als je etniciteit, geloof of voorkeuren
te worden lastiggevallen, om je net als ieder ander te mogen bewegen in de
publieke ruimte.
Privacy is het recht om met rust gelaten te worden, het is
de zelfbeschikking over informatie die jezelf betreft, het is in wezen: je niet
hoeven verantwoorden. Zodra je privacy geschonden is, kunnen er vragen komen: Wat
deed jij daar? Waarom denk je dat? Hoe is je relatie met die persoon? Zolang
zaken over jou onbekend zijn, is er voor niemand aanleiding om een uitleg te
vragen.
Als privacy zelfbeschikking is, heeft het niks met privacy
te maken als je zelf de openbaarheid zoekt. Zelf bekend maken hoeveel je
verdient of waar je je geld aan uitgeeft kan je reputatie schaden, maar het is
geen inbreuk op je privacy.
Privacy is een mensenrecht; het is geen recht dat
instanties, bedrijven of clubs toekomt. Het is heel goed mogelijk dat de
veiligheid van een organisatie gevaar loopt doordat er informatie bekend is
gemaakt, maar dat is geen privacyprobleem. Ook reputatieschade door laster of
onthulling kan onrechtmatig zijn, maar niet op grond van privacyrechten.
Privacy hangt nauw samen met identiteit, en met informatie.
Het is een stuk makkelijker om je privacy te beschermen als je identiteit
onbekend is. Desondanks kan ook de privacy van een anoniem persoon geschonden
worden: er kan iemand je woning binnentreden, een gesprek afluisteren, je kan
gefouilleerd of betast worden, je kan in verlegenheid worden gebracht.
Anonimiteit is een handig middel om je privacy te beschermen, maar het is niet
genoeg.
In de moderne informatiesamenleving is alles informatie, en
alle informatie kan worden gedigitaliseerd en dus bewerkt. De kleur van je haar
is informatie, de emoties die je voelt bij het zien van je partner ook. Als
informatie wordt gedigitaliseerd kan het worden vastgelegd in bestanden.
Informatie in bestanden kan worden gekoppeld aan andere informatie, en er
kunnen statistische analyses op worden uitgevoerd zodat verbanden zichtbaar
worden. Zulke verbanden zijn ‘nieuwe’ informatie die nog meer over een persoon
bekend maken. Persoonsgegevens in verband met andere informatie vormen een
profiel.
Het is niet erg dat bedrijven en overheden profielen van
burgers maken, al kan je je wel ongemakkelijk voelen bij de wetenschap dat
anderen meer over je weten dan jijzelf. Er ontstaan wel problemen als profielen
eigenlijk onjuiste interpretaties zijn van correlaties tussen jouw kenmerken en
gedrag (als gevolg van verlies aan contextuele integriteit, of simpelweg als
gevolg van fouten in de data) of als je wordt geconfronteerd met beslissingen
op basis van je profiel, in plaats van je burgerschap. Een simpel voorbeeld:
als burger kan je de grens oversteken om naar het buitenland te gaan mits je
een geldig paspoort kan overleggen. Als jij echter het profiel van een
potentiële terrorist hebt, of van iemand die illegaal werk zoekt, is het
paspoort niet voldoende en kan je worden tegengehouden.
Tenslotte zit er iets onrechtvaardigs in dat bedrijven goed
geld verdienen met jouw data, terwijl je zelf hooguit profiteert van gerichte
aanbiedingen. Niet alleen zijn er mensen die een andere keuze zouden willen
maken, namelijk iets meer betalen voor diensten en hun persoonsinformatie voor
zichzelf houden, of zelf verhandelen en er aan verdienen. Er zijn ook mensen
die op grond van hun profielen geen aanbiedingen meer krijgen, omdat ze
bijvoorbeeld te arm zijn of te laag opgeleid.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten