Mijn bladwijzer voor Lage drempels, hoge dijken; Democratie en rechtsstaat in balans; Eindrapport van de staatscommissie parlementair stelsel was een Boomerangkaart waarop stond 'alles komt goed'. Heel toepasselijk, want dit boek geeft mij echt het gevoel dat alles goed zou kunnen komen. Als de aanbevelingen maar in grote lijnen overgenomen worden, durf ik weer een paar jaar opgelucht adem te halen.
Het is een prachtig boek, alles ademt kwaliteit. De vormgeving en het mooie papier, de goed leesbare en logisch geordende teksten, het proces van totstandkoming, de analyse, afwegingen, argumentatie en aanbevelingen. Iedereen die hier op de één of andere manier aan bij heeft mogen dragen zal wel enorm trots zijn lijkt me. En voor iedereen die graag in een vrije, rijke en eerlijke samenleving leeft is het ook van groot belang. Ik hoop dus dat elke (aankomende) kiezer en elke (potentiële) politicus, elke ambtenaar en elke actievoerder, elke student staatsinrichting en elke onderzoeker in de politieke wetenschappen dit boek leest en zich er meningen over vormt. En dan niet alleen de opinieschrijvers nakletst want die doen geen recht aan de degelijkheid van de redeneringen.
Het zou ook goed kunnen, dat iedereen het leest, want het is toegankelijk geschreven. Maar het zal niet gebeuren want weinig mensen lezen 350 pagina's tekst en al helemaal niet als het over zoiets abstracts gaat als de manier waarop alles in ons leven wordt bepaald.
De commissie stelt vast dat de democratische rechtsstaat zoals die een eeuw geleden vorm heeft gekregen, niet langer optimaal werkt nu de wereld toch wel flink veranderd is. De belangrijkste knelpunten zitten 'm in de representatie: de democratie werkt niet voor iedereen even goed. Er is vooral een grote (ook politiek-inhoudelijke) kloof tussen goed opgeleiden en laag opgeleiden. Daarnaast is het verband tussen de manier waarop het land geregeerd wordt, en de wensen en opvattingen van het electoraat, nogal dun. De commissie hoopt het op te lossen met een verbetering van het kiesstelsel waardoor mensen kunnen stemmen op een politieke partij, of op een specifieke kandidaat; met een bindend correctief referendum; en met een gekozen formateur - mijn minst favoriete voorstel. Mogelijk komt mijn conservatisme voort uit de traditionele angst voor presidentiële neigingen van zelfstandig gelegitimeerde premiers, maar daar heeft de commissie ook wat op gevonden: de Tweede Kamer houdt de leiding over de kabinetsformatie.
Om de rechtsstaat te verstevigen en te borgen beveelt de commissie instelling van een constitutioneel hof aan; veel evenwichtiger verhoudingen tussen Eerste en Tweede Kamer; en adequate transparantie, verantwoording en beperking van zowel de materiële belangen en relaties van parlementariërs als de manier waarop politieke partijen marketingmiddelen inzetten om campagne te voeren.
Bovendien wordt er een lans gebroken voor heel veel beter onderwijs waar inwoners burgers mee kunnen worden: staatsinrichting, geschiedenis en maatschappijleer moeten in alle curricula komen. Door 5 mei als Vrijheidsdag te gaan vieren wordt de boodschap nog eens herhaald.
Tenslotte regelt de commissie het eventueel verbieden van politieke partijen beter dan tot nu toe het geval is. Verenigingen kunnen nu ook al worden verboden maar de rechter schrikt er terecht voor terug om zo'n politieke rol te spelen. Als de staatscommissie haar zin krijgt en er komt een constitutioneel hof, een wet op de politieke partijen en de PG bij de Hoge Raad krijgt de bevoegdheid om een partijverbod te initiëren, lijkt me de kans op een politiek-neutrale en transparante manier om antidemocratische partijen te bestrijden aanzienlijk beter.
En nu maar duimen. Nog jaren, ben ik bang. Ik ben te politiek naïef om precies in te schatten waar de weerstand vandaan zal komen, maar ik weet wel dat er van zo'n prachtige studie zelden heel veel overblijft als het in de politieke molens wordt geworpen.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten