Ontmenselijking van de overheid

Ik zou willen dat ik niet drie maal daags gecondoleerd werd met onze aanstaande verhuizing naar de Rijnstraat. Elke ochtend het gevecht om een werkplek en dan maar hopen dat je een plek bemachtigt die geschikt is voor je lijf, sjouwen met je laptop, sombere donkere ruimtes en teringherrie van pratende en tikkende collega's op zaal. Om maar te zwijgen van het gebrek aan boekenplanken of prikborden, het verbod op persoonlijke prullaria of planten. Ambtenaren worden actief naar huis gejaagd onder het mom van 'flexibiliteit'. Newspeak voor bezuinigen op gebouwen. Vergeten zijn alle aanmaningen om toch vooral contact met collega's te zoeken en om een netwerk van stakeholders op te bouwen - zet je laptop op je keukentafel en zoek het maar uit. Vergeten is de voorbeeldfunctie van het Rijk als werkgever, alle mooie beloftes over verzuimbestrijding en ontwikkelingskansen en persoonlijke voorkeuren - iedereen moet in dezelfde mal. Vergeten de kennis over productiviteit en kwaliteit en hoe dat samenhangt met ruimte, contact en creatieve omgeving - kantoren zijn steriel want dat maakt het schoonmaakcontract goedkoper. Vergeten het verlangen om kennis en lerend vermogen te organiseren - we gaan terug naar geformaliseerde werkprocessen want het moet honderd procent digitaal.

Ik heb lang geloofd dat de ontmenselijking van de werkomgeving een kwestie was van bezuinigen. Pennywise poundfoolish weliswaar, dat leek vooral dommigheid.
Maar het is nog veel erger, het is niet alleen een misplaatste bezuinigingsdrang ten koste van mensen en ten koste van de kwaliteit van ons werk, het is een ideologie. Onze managers zouden het liefst al het menselijk personeel vervangen door ict en algoritmen. Mensen zijn niet alleen duur, ze zijn ook onbeheersbaar gevarieerd en moeilijk te controleren.

De technoreligie van het Rijk, de verplaatsing van de gehele overheid naar 'de cloud' leidt niet alleen tot ongelukkige en onwetende ambtenaren, maar vroeger of later ook tot onvermogen om te leren en te innoveren, tot afnemende kwaliteit van het werk, tot slechte dienstverlening en dus tot maatschappelijke onvrede.
Maatschappelijke onvrede over een onbegrijpelijke en onbereikbare overheid zal zich heel zeker tegen die overheid richten. De politiek heeft dan minder geld over voor het ambtelijk apparaat. Met minder geld neemt het technogeloof toe, worden mensen nog meer vervangen door ict.