Dieren hebben geen rechten

Dieren hebben geen rechten. Dat klinkt maf, zeker als het van een levenslange vegetariër komt zoals ik, maar toch is het zo. Rechten zijn een morele categorie, en dieren hebben geen moraal. Ze kennen geen goed en kwaad, je hebt geen ‘slechte’ dieren. Dieren hebben net zomin plichten als rechten.
Mensen daarentegen hebben niet alleen mensenrechten (het ‘mensen’ in dat woord doelt niet op mensen naast andere dieren, maar heeft betrekking op het universele aspect: rechten voor alle mensen). Mensen hebben ook plichten, ook jegens dieren. Mensen zijn morele wezens, een bijzondere versie van sociale dieren. Voor mensen gelden normen als goed en kwaad, als zonde en goede daden. Mensen die slecht met dieren omgaan, die dieren mishandelen of cynisch gebruiken voor economisch gewin, die dieren het leven onmogelijk maken of ze opsluiten in kleine hokjes, zijn slecht. Ze verzaken hun verplichtingen. De verplichting om respectvol met levende wezens en met de natuur om te gaan, de verplichting om bij te dragen aan vrede en welzijn en om van de wereld een betere plaats te maken.
Mensen die immoreel handelen tasten vooral de mensheid aan. Moraliteit is datgene wat ons allen tot mens maakt, wat het mogelijk maakt om het goede te kiezen en wat ons dus de vrijheid geeft om een goed leven te leiden. Mensen die dieren mishandelen tasten mijn vrijheid aan.

april 2010, kinderen hebben ook geen rechten

Mijn punt is eigenlijk dat mensenrechten/burgerrechten echt exclusief voor mensen/burgers zijn, niet om allerlei andere wezens van de goede dingen des levens uit te sluiten maar omdat grondrechten nadrukkelijk gekoppeld zijn aan de politieke sfeer. De mens als homo politicus zeg maar.
Ik vind het een misvatting dat mensenrechten een beschermingsinstrument zijn, het zijn rechten, en die dienen wel beschermd te worden maar je hebt die rechten op grond van je mens-zijn. Een moreel politiek fenomeen dus. Mensen met die rechten zijn actor, niet onderwerp van bescherming en beleid. Ze zijn in de eerste plaats volwassen, onafhankelijk, zelfstandig enz.

Dat neemt helemaal niet weg dat dieren en kinderen, om morele redenen, goed behandeld moeten worden. Dat is m.i. niet een recht van die kinderen en dieren, want zij zijn geen politieke wezens met rechten, maar het is een plicht voor volwassenen en instanties. Een mooi gebouw heeft ook geen recht op schone muren en regelmatig onderhoud, maar het is wel een plicht voor voorbijgangers om de muren schoon te houden.
(grond)rechten zijn niet de enige manier om iets te beschermen.

De figuur van de onschendbaarheid lijkt mij het eenvoudigst, en is typisch van toepassing op onmondigen (vandaar de eeuwige discussie over de koningin die uitgesloten is van grondrechten). Als je in wetten en verdragen opneemt dat kinderen onschendbaar zijn, mag niemand meer kinderen mishandelen, opsluiten, tot arbeid dwingen, uithongeren enz. Maar de sociale rechten, zorg en onderwijs enzo, zijn dan rechten die zich op de ouders (instanties met ouderlijke macht) richten, en het zijn die ouders die er belang bij hebben hun kind van alle zorg te voorzien.
Waar ouders een bedreiging voor hun eigen kinderen vormen, heb je jeugdbescherming net als dierenbescherming. De overheid heeft m.i. wel een plicht kinderen en dieren te beschermen tegen iedereen die die onschendbaarheid overtreedt.

Haarkloverij, maar daar hou ik erg van ;-)