Voor ik aan het boek begon was me al duidelijk dat Steinmetz een goeie verteller is. Dat werd in het boek bewaarheid. Knap hoe hij een zo volledig mogelijk beeld schetst van de feiten, zodat je als lezer je goed kan voorstellen hoe een en ander verlopen is. En dat zonder teveel details te noteren en zonder er een saaie chronologische opsomming van te maken. Daardoor worden de gebeurtenissen en handelingen van de SG’s in oorlogstijd goed duidelijk zodat je je kan afvragen welke afwegingen je zelf zou maken.
En dat moeten we ons allemaal afvragen, want de parallellen tussen toen en nu zijn griezelig groot. Het fascisme rukt weer op en bewindspersonen tonen geen democratisch leiderschap. De dilemma’s voor ambtenaren zijn herkenbaar: wat is het algemeen belang en wie bepaalt dat; hoe groot is je persoonlijke invloed en in hoeverre moet je als ambtenaar gewoon voegen naar de macht? We voelen ons op een vergelijkbare manier als de topambtenaren van destijds als kikkers die langzaam gekookt worden.
Er zijn echter ook wel belangrijke verschillen tussen de huidige tijd en de bezetting. In de oorlog was het in ieder geval duidelijk dat de machthebbers hun macht niet op legitieme wijze hadden verkregen, dus een neutrale ambtenaar hoefde hen niet te bedienen vanwege hun democratische legitimatie. Tegenwoordig wordt de rechtsstaat van binnenuit ondermijnd en uitgehold en bovendien gaat dat vooral ten koste van mensen die juist geen eigen burgers zijn. En deze keer zullen we niet door militaire macht van buitenaf worden ontzet.
Dat maakt vragen als aan wat en aan wie je als ambtenaar loyaal bent en wat het goede is om te doen of juist te laten, minstens zo ingewikkeld als in ’40-’45.
De laatste alinea’s benoemen de huidige problematiek voor ambtenaren heel precies.
BeantwoordenVerwijderen