Brexiteers fulmineren vooral tegen de 'unelected officials' van de EU die veel te veel macht zouden hebben. Niet alleen Brexiteers, heel veel mensen die te weinig democratisch onderwijs hebben gehad denken dat democratie uitsluitend gaat over verkiezingen, algemeen stemrecht, en beslissingen die worden genomen door meerderheden.
Hun vergissing is het verabsoluteren van één belangrijk onderdeel van democratie. Ook al is het misschien wel het allerbelangrijkste, het kan niet het enige zijn. Democratie gaat vooral over het zodanig inrichten van de maatschappij, dat er nooit één instantie of één functionaris onbeperkte macht kan krijgen. Dat zou immers tot ongelijkheid en onvrijheid leiden. Ook als die ene instantie de meerderheid van het hele volk is - iedereen die daar niet bij hoort zou dan 'minder' zijn, geen rechten hebben. Dat verhoudt zich slecht tot het gelijkheidsideaal.
Het gaat altijd om het beperken van macht en machtsuitoefening. Je beperkt macht door het te verdelen en op verschillende manieren te legitimeren: door verkiezing, of door benoeming, door bevoegdheden toe te kennen op basis van kennis en kunde of op basis van een rol of opdracht.
Machtsuitoefening wordt beperkt door controle en verantwoording. Iedereen, en elke instantie, die bevoegdheden heeft, moet zich verantwoorden over de manier waarop die bevoegdheden zijn uitgeoefend. Is dat binnen de wet gebleven, is het gebeurd op de manier die gekozen volksvertegenwoordigers hebben gewild, is het rechtvaardig en behoorlijk gebeurd?
Verantwoording kan op ongelooflijk veel manieren en over ongelooflijk veel aspecten. Het kan gaan over hoeveel geld iemand heeft besteed en wat dat heeft opgeleverd, maar het kan ook gaan over de vraag of alles wel 'eerlijk' is gebeurd. Een functionaris kan verantwoording afleggen aan een superieur, bijvoorbeeld een minister, die dan weer verantwoording aflegt aan het electoraat in het parlement of in een verkiezingscampagne. Maar ook rechters, tuchtraden, toezichthouders, journalisten, partijleden, demonstranten en internationale commissies spelen een rol bij het ter verantwoording roepen van alles en iedereen met macht. Hoe diverser de verantwoordingsrelaties, hoe meer kans dat machtsmisbruik op de één of andere manier aan het licht komt.
Daar gaat democratie over. Niet alleen over het stemmen op personen die een rol spelen bij het regeren of besturen van een land.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten