Schoeters, Het geschenk

De titel had ook 'kleine introductie in het regeren van een land' kunnen zijn. Het is een mooie schets van de realiteit denk ik, juist door het niet erg reële verhaal. Ik lees me helemaal suf aan verhandelingen over hedendaagse politieke ontwikkelingen maar deze roman van slechts 120 pagina's maakt het eigenlijk veel inzichtelijker. Ook al is de auteur er niet helemaal in geslaagd om de premier ook als persoon neer te zetten en ook al krijgt de lezer weinig achtergrond over de redenen, dilemma's en afwegingen achter besluiten, het is een geslaagde tekst over het moderne natuurkolonialisme. In mijn ogen gaat het niet over immigratie of asielzoekers, zoals een recensent schreef, maar echt over de boemerang die rijke landen in hun gezicht terug zouden moeten krijgen na onze voortdurende plundering van de natuurlijke rijkdommen van landen op het zuidelijk halfrond. Zouden moeten, want in de werkelijkheid worden er zelden twintigduizend olifanten in een Europese stad gedropt.

Scott Peck, The road less travelled

Ik heb het niet zo op psychiaters. De combinatie van dokter en therapeut heeft vaak een beetje pedante uitkomst en deze bracht er ook nog eens een vleugje seksisme en racisme bij mee. Toch greep ik het boek omdat ik benieuwd was naar de combinatie van het mentale en het spirituele, zaken van de geest kortom. Het levert een herkenbare denklijn op. Liefde is het medicijn, het goede, het ware. Mensen kunnen groeien als we bereid zijn tot openheid en zelfreflectie en daar is liefde voor nodig. We groeien toe naar meer liefde en inzicht en het streven is om als god te worden.
Ik ben het er wel mee eens maar toch overtuigt het boek niet helemaal. Scott Peck gebruikt de taal van de psychoanalyse en die van de Bijbel en dat dan ook nog met de schema's van de jaren zestig en zeventig. Deslalniettemin levert het stof tot nadenken op.

Media

We hebben massamedia (radio en tv) en interactieve media (van twitter tot tiktok). Dat heeft allemaal niks met journalistiek te maken, het zijn geen media die informeren. Talkshowredacties en aandachtsalgoritmen zorgen voor amusement. Hosts bieden een podium voor mensen die bijzondere uitspraken doen of voor emoties, juist niet voor redelijkheid, nuance en kritisch denken. Daar win je geen kijkers mee.

Om als burger in een democratie goed te kunnen kiezen moet je een idee hebben over de eerlijkheid van politiek en politici. Hoe rechtvaardig en integer waren beleid en bewind? En hoe betrouwbaar en effectief zal een toekomstige regering zijn? Om daar een idee van te krijgen zodat we er onze stem er op kan baseren hebben we journalistiek nodig: degelijk onderzoek, kritische bevraging, neutrale verslaggeving. En onderwijs, want zonder kennis en inzicht kunnen we nog niks met journalistieke informatie. Verantwoordelijkheid en burgerschap zijn onmogelijk zonder kennis van de geschiedenis, zonder begrip van democratische processen, zonder informatie over gebeurtenissen, uitspraken en dynamieken.

We kunnen mensen niet dwingen om kranten, al dan niet online, te lezen. Maar we zouden wel publieke massa- en interactieve media aan kunnen bieden die journalistiek naar het publiek brengen. Dat gebeurt nu niet - publieke omroepen proberen zichzelf relevant te maken door juist méér op de commerciële amusementsaanbieders te lijken. Geen wonder dat het populisme zegeviert.

Mijn soort Nederland

Je wilde naar de stad, hoe groter hoe beter. Amsterdam, Londen of Parijs, New York! Dáár gebeurde het, dáár bruiste en spetterde het! Het centraal station uitlopen en dan de geluiden en geuren en beelden in je opzuigen. Zwarte mannen met tulbanden, bruine vrouwen in saris, witte kinderen op hun driewielers. Daklozen en yuppen, kunstenaars en kunstemakers, er waren donkere achterafsteegjes met gezellig pubs en brede allees met verlichte warenhuizen. Het ging dag en nacht door en je kon helemaal je eigen gang gaan.
Ik vind het nog altijd een aangenamer beeld dan het saaie Mariahoeve, waar overzichtelijke flats ruim in het groen staan en er een heel handig winkelcentrum, ruime sportvelden en genoeg volkstuintjes  alles bieden wat de bewoners nodig hebben. Niemand is er echt arm en misschien woont er hier en daar ook nog wel een echte rijke en voor iedereen wordt er gezorgd. Toch bleken ontzettend veel mensen bozig of ontevreden niet of op de PVV te gaan stemmen. Tijdens het flyeren probeerden we van mensen te horen waarom dan. Veel donkere mensen gaven in het engels aan dat ze niet mogen stemmen woensdag. En de enkele bejaarde met een tas vol boodschappen en een met collectieve middelen betaalde rollator die wel wilde vertellen dat Nederland naar de verdommenis gaat, klaagde over de tienduizenden asielzoekers die in feite alleen maar gelukszoekers zijn en criminele jonge mannen bovendien. Ik zie ze niet, die criminele jonge mannelijke nepvluchtelingen, maar dan wordt me toegevoegd dat ik gewoon niet uit m'n doppen kijk.
Ik zie wel veel kleur, veel Indiërs of Pakistani zo te zien en een aantal mensen die 'zwart' heten. En aan de taal te horen zijn het geen Nederlanders. Maar asielzoekers zijn het waarschijnlijk niet. Conclusie: tegen asielzoekers ageren is gewoon een geaccepteerd eufemisme voor racisme. Ook al hebben mensen het materieel niet slecht en wonen ze in een ruim opgezette wijk met al even ruime appartementen, sinds een deel van de bevolking niet blank is, is Nederland ineens vol.

Ik vind Nederland ook te vol, maar niet zozeer met aantallen inwoners van allerlei herkomst, maar met stinkende veestallen, vieze sloten en veel te veel asfalt en auto's. Minder mensen zou misschien beter zijn, maar ik hoop dat het wel blijft bubbelen van diversiteit. Net als vroeger.

Rechtsstaat

De rechtsstaat, het recht, dat is 'verdragen, instituten en ambtenaren' - vastgelegde minimumnormen, procedures, rechten en plichten die de grenzen bepalen van het beleid dat een bepaalde regering kan voeren. En recht, dat is het geheel van democratisch tot stand gekomen wetten en regelingen.
Centrale elementen van een democratische rechtsstaat zijn dat iedereen evenveel kans heeft om invloed uit te oefenen op de manier waarop de samenleving werkt, en dat macht wordt beperkt door recht. En dat iedereen die macht heeft gecontroleerd kan worden, ter verantwoording kan worden geroepen, door die samenleving. Zo wordt voorkomen dat macht belangrijker wordt dan recht. Recht is niks anders dan de afspraken en spelregels, wetten, die op een democratische manier tot stand zijn gekomen.

Dat begrenzen van de macht leidt er wel toe dat besturen een lastige zaak is. Niemand kan zijn of haar wil snel doordrukken omdat hij toevallig premier is geworden. Verdragen, instituten en ambtenaren bewaken de grenzen, voorkomen dat het hele land elke vier jaar na een nieuwe verkiezingsuitslag een totaal nieuwe kant op gaat, en borgen dat het beleid dat een regering kan voeren zoveel mogelijk kwaliteit heeft. Dankzij wetenschap en juridische adviezen en lessen die uit het verleden worden geleerd en informatie over de stand van zaken en debat waarin verschillende meningen op tafel worden gelegd en opiniepeilingen, dankzij al die kennis bij elkaar, sluiten maatregelen zo goed mogelijk aan bij de behoeften en belangen van de samenleving als geheel. 

Natuurlijk maakt dat allemaal dat het lastig is om het land te regeren op basis van politieke overtuigingen, maar het kan wel. Tenminste als een politicus ook anderen kan overtuigen van een idee. En altijd beperkt, nooit als een dictator die met Grote Beslissingen zonder overleg kan bepalen hoe het leven van miljoenen mensen er morgen uit zal zien. Af en toe is het frustrerend als recht boven macht gaat, als besturen een kwestie van eindeloos onderhandelen en debatteren is binnen harde juridische grenzen van eerder gemaakte afspraken. Maar het grote voordeel is dat de kans op hele grote fouten beperkt blijft en dat de macht over het hele volk is gespreid.

Die macht aan het volk, volkssoevereiniteit, betekent wel dat de macht over miljoenen kiezers verdeeld is. Elke kiezer moet z'n kans op invloed delen met al die anderen, waardoor het ook al lastig wordt om bij te sturen. Opnieuw: het kan wel, met overtuigingskracht.

Fascisme in beeld

 

Dit is hoe de teloorgang van democratie en rechtsstaat eruit ziet. Akelig, beangstigend. Het is kennelijk lastig voor mensen om de waarde van instituties van de democratische rechtsstaat te bevatten - te abstract, te 'hoog over'. Hoezo zou je kwaadaardige criminelen en enge kinderverkrachters niet met harde hand op mogen pakken en deporteren? We willen veiligheid en eigen volk eerst.
Dit is hoe het voor iedereen uit kan pakken in de niet-rechtsstaat. Rechteloos, machteloos, vernederend. De vrouw is geen videoproducer, geen Amerikaan, geen burge. Ze heeft niks te vertellen. Ze stelt niks voor. Misschien dacht ze heel wat van zichzelf, maar nu leert ze een lesje. Ze zal het voortaan wel uit haar hoofd laten om zich openlijk tegen het regime te keren. En omstanders trouwens ook.

In een rechtsstaat maakt het niet uit wie of wat je bent, het enige wat telt is wat je gedaan hebt. Onder het fascisme maakt niet uit wat je doet of waar je in gelooft, je kan altijd de verkeerde zijn op de verkeerde plaats. Een Aziaat, of lesbisch, of misschien journalist. Wie zich nu nog geen zorgen maakt om populisme en extremisme, om de ondermijning van democratische instituties en de afbraak van minderheidsrechten, wie nu nog denkt dat hij of zij zelf buiten schot blijft, is opzettelijk kwaadaardig.

Eigen volk eerst

Het is menselijk om je meer te bekommeren om diegenen die je na zijn dan om anonieme volkeren ver weg. Familie, buren, clubgenoten. Mensen die dezelfde taal spreken, die vergelijkbare ervaringen hebben, mensen waar je opvattingen en mores mee deelt. Mensen die je bij de Appie tegen kan komen of op het werk. Die ook belasting betalen in hetzelfde land en die naar dezelfde stembus gaan. Mijn eigen volk, dat zijn mensen die de Nederlandse tolerantie en solidariteit in hun tenen hebben zitten, die de lange traditie van democratie en recht waarderen en beschermen, die Nederlandse fatsoensnormen en hoffelijkheid kennen. Niet zo moeilijk, dat wie ‘eigen’ is voor gaat. Ik ben geen monster dus ik heb ook wel wat over voor de verwegge mensen, maar ook ik voel wel voor eigen volk eerst.

Waarbij ‘eerst’ natuurlijk slaat op: volk vóór multinationals en aandeelhouders, het hele eigen volk vóór een paar slimmeriken die weten hoe ze zichzelf ten koste van het volk kunnen verrijken. Vrijheid, gelijkheid en broederschap vóór winst, macht en exploitatie.