Fiets

Nog niet eerder heb ik een fiets ‘op’gemaakt. Verbruikt, versleten. Een fiets gaat mee totdat ie gestolen wordt, meestal door gemeentewerkers die plotseling fietsrekken ruimen. M’n huidige fiets heb ik echter zo goed antidiefstal geverfd dat het ding tweedehands al acht jaar mee gaat. Ging. Na het vijfde zadel, de slag in het voorwiel (fietsrekken!) de vervanging van een knoerthard rammelend spatbord een brakke dynamo nieuwe banden reparatie van de standaard en het oppimpen van de ketting hoor ik de fietsenmaker nu net iets te vaak melden dat reparatie weinig zin heeft. Verschrikkelijk, zo’n fiets staat symbool voor mijn hele lifestyle. Ik verplaats me nooit gemotoriseerd als het niet hoeft, afzien in regen kou en wind is nog altijd beter dan peentjes zweten wegens het krappe inparkeren, voorrangsregels en stoplichten zouden er voor ons moeten zijn en zolang dat nog niet het geval is zie ik de verkeersregels als leuke uitdagingen die de overwinning zoeter maken als ik door de stad race. Milieu, sport, vrijheid, eenvoud. De fiets staat voor Nederland. Waarom heeft ons kille polderlandje eigenlijk een leeuw in haar wapen?

Privacy

Altijd gedacht dat vrijheid van meningsuiting het allerbelangrijkste grondrecht was, maar ik begin me toch steeds meer zorgen te maken over privacy. Natuurlijk natuurlijk de verschillende grondrechten hangen bijna onlosmakelijk met elkaar samen: je hebt je privacy – anonimiteit, gelegenheid je in je eigen levenssfeer terug te trekken, bescherming van je huisvrede – nodig om de gekste meningen te kunnen uiten zonder dat dat repercussies heeft.

Maar toch. Met de koppeling van allerlei informatie over je gedrag, verblijfplaats, opvattingen, consumptie, kenmerken en met de bijbehorende fouten, en dat in een wereld waarin overheid en bedrijven steeds meer gebruik maken van persoonsinformatie voor het voeren van selectief beleid, verliezen we langzaamaan ons burgerschap.

Burgerschap heeft iets te maken met onafhankelijk en zelfstandig zijn, verantwoordelijk voor je eigen keuzen en gedrag. Die onafhankelijkheid werd altijd al beperkt door je natuurlijke vermogens, je inkomen en de maatschappelijke kansen die je kreeg. Als je niet heel intelligent bent kan je er niet voor kiezen om professor te worden, als je gediscrimineerd wordt heeft jouw ethiek niet zo bijster veel invloed op je sociale omgeving.

Nu de macht – overheid en bedrijven – steeds meer overgaat tot maatwerk, risicobeheersing en preventieve actie, worden we nog meer gestuurd in plaats van het zelf kunnen bepalen hoe we leven en wat we doen. Heb je ooit een schuld gehad? De bank verleent je geen hypotheek. Kan je niet zo goed lezen en schrijven? Hulpverleners komen je opvoedles geven, of je daar nou om gevraagd hebt of niet. In je jeugd de wereld rondgereisd? Amerika kom je niet meer in want je bezoeken aan Iran, Cuba en Afghanistan, gecombineerd met je voorliefde voor Islamitische literatuur, maken je een terrorisme-verdachte.

Het gaat er niet om of je iets te verbergen hebt, en het gaat er ook niet om dat overheden Jan Piet en Klaas arresteren wegens bizarre verdenkingen. Probleem is de mogelijkheden die overheid en bedrijven hebben om te selecteren, om jou toe te staan, te verbieden of onmogelijk te maken je vrij te bewegen. Vrijheid en burgerschap is het kunnen maken van je eigen keuzen. Dat kunnen we al lang niet meer.