Dooie inbreker

Volgens mij heeft Teeven geen onvertogen woord gezegd. Het is goed dat mensen die zich tegen een inbreker verdedigen niet standaard worden gearresteerd. En het is het risico van de inbreker om te overlijden.
Met beide uitspraken ben ik het helemaal eens, en ik geloof er niks van dat het wordt opgevat als vergoelijking van eigenrichting en overdreven geweld. Sterker nog, ik vind geweld bij zelfverdediging niet gauw overdreven. Het lijkt me voor gewone mensen, die nooit in hun leven met fysiek geweld in aanraking komen, ontzettend bedreigend en misschien wel traumatisch om geconfronteerd te worden met een inbreker en met de ervaring van een gevecht. Ik ben zelf een tijd zo bang geweest voor een stalker, dat ik met een groot mes naast m’n bed sliep en mezelf iedere avond oppepte om dat mes ook echt, zonder aarzelen, te gebruiken als de man zou binnendringen. Mijn strijdbaarheid kwam niet door aanmoedigingen van rechtse politici, maar ik wilde gewoon niet als een mak schaap slachtoffer worden van een griezelige gek. Het was meer een kwestie van waardigheid dan een juridische vraag of ik het recht zou hebben om geweld te gebruiken.

Toch vind ik het kwalijk dat Teeven z’n uitspraken doet. M’n eerste gedachte was “moet dat nou?” en meteen bedacht ik: ja, dat is de manier waarop types als Teeven politiek bedrijven. Iets zeggen waar vrijwel iedereen het mee eens zal zijn en wat enorm stoer staat, dat is lekker makkelijk scoren. En verdomd, het lukt de tegenstanders volstrekt niet om nuance en complexiteit zo te reduceren dat iemand begrijpt waarom ze bezwaar maken.
Maar het bezwaar is terecht. Een politicus, en zeker een bestuurder, en dan al helemaal eentje die justitie in z’n portefeuille heeft, zou leiderschap moeten tonen. Dat betekent: verantwoord handelen, in dit geval: geen uitspraken doen over een misdrijf dat nog in onderzoek is. Daar hebben we een heel uitgewerkt systeem van rechtshandhaving en rechtstoepassing voor: politie die de feiten onderzoekt, een OM dat beoordeelt of er sprake is van strafbare feiten, advocaten die beschuldigden verdedigen en rechtzittingen waar schuld en straf worden vastgesteld. Dat is een complexe procedure, veel ingewikkelder dan standaard iemand opsluiten of juist vrijspreken. Het is zo complex om recht te doen aan alle maatschappelijke belangen en waarden, en niet alleen aan het simplistische instinct van de verdediging van je huis.

Big data en privacy

Heb net een bijzonder goed paper gelezen: Omer Tene, Jules Polonetsky, Big data for all: privacy and user control in the age of analytics

In dit paper wordt bestudeerd hoe de belangen van privacy en machtsevenwicht tussen individuen en organisaties op een goeie manier bevorderd kunnen worden zonder te conflicteren met de economische en innovatieve voordelen van big data. Big data leidt immers tot efficiëntere bedrijfsvoering, kennis over bijvoorbeeld gezondheid en medicijnen, effectieve wetshandhaving en veiligheidsbeleid enzovoort. Dergelijke voordelen worden behaald door het verzamelen en creatief koppelen van data, terwijl het privacybeleid nog uitgaat van minimalisatie en doelbinding van gegevensverzameling.

De auteurs pleiten voor flexibele, risicogebaseerde, interpretatie van privacybeschermingsregels. Belangrijker nog is hun pleidooi voor zodanige technische en juridische innovatie, dat individuele burgers/consumenten direct voordeel krijgen van dataverzameling.

Zonder individuen eigenaar te maken van persoonsgegevens, maar wel door organisaties en bedrijven te verplichten persoonsgegevens beschikbaar te stellen in bruikbare vorm, aan betrokken individuen, worden gegevens nuttig voor burgers. Bovendien stimuleert het innovatie, de ontwikkeling van allerlei apps, en het verbetert welvaart en welzijn (waar die apps voor gebruikt worden).

Voor herstel van het machtsevenwicht tussen bedrijven, organisaties en overheden enerzijds en individuele burgers anderzijds, zou het goed zijn om de verplichting te introduceren besluitvormingscriteria te openbaren. Niet de algoritmen maar enkel de factoren in die algoritmen, waarop beslissingen over individuen worden gebaseerd, zouden bekend moeten zijn. Rechtvaardigheid en eerlijk proces veronderstellen dat individuen weten op welke gronden besluiten worden genomen die van invloed zijn op hun leven, hun kansen en hun rechten. Niet de technologie maar politiek en recht moeten bepalen welke criteria legitiem zijn voor het maken van onderscheid tussen mensen.

Extremistisch vandalisme

plaatje van https://www.facebook.com/Syrian.Revolution.Caricature

In mijn ogen is vrijheid van meningsuiting zo ongeveer de belangrijkste politieke verworvenheid die we hebben. Juist daarom ben ik ontzet over de inzet van uitingen als dodelijk wapen. Alsof je ‘brand!’ roept in een vol stadion. Natuurlijk betonen veel mensen zich dan geen helden of heiligen, ook al zou je dat wel hebben gewenst. Mensen die door een wesp worden gestoken, gedragen zich vaak als door een wesp gestoken.
Het is te verwachten dat moslims, voor wie de onaantastbaarheid van god, geloof en profeet de allerhoogste waarde is en die zich al sinds de tijd van het imperialisme gekleineerd voelen door het westen, zich laten provoceren door films die gemaakt zijn met het expliciete doel om hen te kleineren. Brandstichting en moord zijn misdadig, en de misdadigers zijn schuldig.
Maar de kwaadaardige figuren die met een beroep op hun vrijheid zich te uiten, hebben geen schone handen. Ze stellen de mensenrechten, de kernwaarden van de liberale rechtsstaat, in een extreem slecht daglicht. Daarmee hebben ze misschien wel meer bloed aan hun handen dan de islamitische hooligans die in westerse ambassades tekeer gaan.

In de NRC heel mooi het spiegelbeeld hiervan, door Youssef Azghari.

En dan is er nog mijn held Rushdie, altijd voor vrijheid van meningsuiting maar daarmee nog niet voor elke uiting.

Verkiezingen

Ik ben moe en een beetje verdrietig: van tien naar drie zetels! Nadat ik van vier tot één uur ’s nachts m’n piepkleine bijdragetje heb geleverd aan de democratie. 993 kiespassen en 992 stembiljetten, dat werd hertellen en hertellen en daardoor werd de verwarring steeds groter zodat we weer opnieuw moesten beginnen. Toch blijf ik tegen de stemcomputer. Wat we nu deden was zorgvuldig, direct controleerbaar en voor iedereen te begrijpen. Het was duidelijk zichtbaar dat iedere stem even zwaar telt, en dat dus iedere kiezer er toe doet.
Stemlokaal 622, in de hal van de Haagse Hogeschool, is wel de leukste plek om tot de sluiting te zitten denk ik. Alle kleuren en vormen, outfits, leeftijden en gezichtsuitdrukkingen komen langs. Hoofddoekjes hangbroeken bloemetjesjurken en stropdassen, best veel mensen die meldden dat ze voor het eerst kwamen en niet goed wisten hoe het moest. Mensen die blij opgelucht keken als ze ons ‘ok’ kregen, veel mensen die er vrolijk van werden om te stemmen. Heel veel hele prachtige jongeren, en twee hele stoere breedgeschouderde knullen die hun haar recht omhoog hadden geplakt, zo zoet. Wij waren als stembureau erg streng, stuurden een ventje naar huis omdat z’n rijbewijs uit Aruba kwam en dat stond niet in ons legitimatieboek. Peuters mochten niet mee naar het stemhok, een paar politie-agenten maakten bezwaar tegen de docent staatkunde die alles fotografeerde. Ik dacht terug aan de eerste verkiezingen in Nepal waar ik als observer zag hoe het daar aan toeging: minderjarigen die kwamen stemmen, twee of drie mensen in hokjes met gordijntjes zodat je niet kon zien wat zich daar afspeelde, militairen die de orde handhaafden, drommen en drommen mensen die met de inkt nog op een vinger als bewijs dat ze al gestemd hadden, het gewoon nog een keer kwamen doen. Rammelende bussen die naar onduidelijke lokaties werden vervoerd, geen zicht op het tellen. En dan wij, die weigerden om bijna-blinde dames te wijzen waar Samson stond, echtgenoten maanden enige afstand te bewaren, giebelende vriendinnen wegjoegen.
Ik vind het prachtig, er wordt een meer dan uitstekende vergoeding betaald (daarom zitten de meeste stembureauleden er niet uit idealisme; onze academisch geschoolde plv. voorzitter had geen idee wat een lijsttrekker of een voorkeursstem was en maakte daardoor fouten bij het turven, de behoofddoekte leden hadden de pest aan ‘witte neger’ Markouch en de hindoestaan ‘had niks met politiek’), en je maakt zichtbaar dat mensen vertrouwen kunnen hebben in het proces. En dan kwam Ruud ook nog precies op het moment dat mijn pauze begon, helemaal gezellig. Volgende keer doe ik het weer.

It's not the economy, stupid!

“De grootheid van een land meet je niet alleen af aan economische groeicijfers en olympische medailles, maar vooral aan rechtvaardigheid, sociale eerlijkheid en de rechten van de mensen.” (Hu Yihua, Chinees advocaat)

Mantel, Bring up the bodies

‘You’ll live.’ He once thought it himself, that he might die of grief. But the pulse, obdurate, keeps its rhythm. You think you cannot keep breathing, but your ribcage has other ideas, rising and falling, emitting sighs. You must thrive in spite of yourself; and so that you may do it, God takes out your heart of flesh, and gives you a heart of stone.

A royal affair

Een mooie Dogmafilm (denk ik, omdat Lars von Trier een van de producenten is) die kennelijk vrij nauwgezet de historische feiten volgt. Gekke koning huwt slim en mooi meisje, koningin legt het aan met de lijfarts van de koning die dat niet zo erg vindt zolang de lijfarts maar leuk tegen hemzelf blijft doen, lijfarts regeert als Verlicht dictator. Dat kost hem natuurlijk z’n hoofd, want in z’n haast om het achterlijke Denemarken de achttiende eeuw in te schoppen houdt hij geen rekening met de oude machten en belangen van adel en leger.
De film is een romantisch drama en daarin is het beslist een goed gespeelde en overtuigende avondvulling. Maar daardoor ontbreekt de politieke context, opnieuw (dezelfde teleurstelling als bij Thatcher). Hoe zit die religie in elkaar waarop de machthebbers hun positie baseren? Waarom juicht het volk bij de onthoofding van de lijfarts, die hen ongekende rechten verleende? Hoe tiranniek is een kinderlijke koning die zich meestal door dreigementen laat intimideren, maar zich ook zeer bewust is van zijn formele macht? Hoe opereert zo’n slimme meid die onverhoopt koningin en moeder van een kroonprins is? In de film heeft ze belangstelling voor Rousseau en Voltaire, maar op één zinnetje na krijgen we geen beeld van haar gedachten over mensenrechten en rationaliteit.
Wie van kostuumdrama houdt moet zeker gaan kijken, maar het is geen groot gemis als hij niet meer draait.

De ideologie van de intredende overheid: de staat als bondgenoot van (sommige) burgers

Hoofdstuk van Rik Peeters, Gerard Drosterij in 'Stille ideologie'

In dit heel korte een ogenschijnlijk simpele essay wordt de kern geraakt van mijn grote zorg: het vriendelijke gezicht van het modern totalitarisme.
De auteurs leggen kort uit dat Locke en Rousseau respectievelijk burgelijke vrijheden en politieke rechten identificeerden, die de overheid konden begrenzen zodat vrijheid en autonomie van burgers gewaarborgd werd. Samenleving en staat werden door zulke politieke filosofen als tegengestelde grootheden beschouwd, als machten die in balans gebracht moesten worden.

Tegenwoordig is het idee van representatieve democratie zo ver doorgevoerd, dat de staat eenvoudigweg de uitdrukking is van de volkswil. In plaats van antagonisme is er identificatie tussen ‘volk’ en ‘overheid’: het overheidsbeleid is het volk in actie en dat moet dus zo effectief mogelijk worden uitgevoerd.
Mensen die overheidsbeleid belemmeren, omdat ze zich niet kunnen of willen gedragen op een manier die dat beleid mogelijk maakt, ondermijnen eigenlijk de volkswil en daarmee plaatsen ze zichzelf buiten de samenleving. In de newspeak van dit moment worden ze aangeduid als onverantwoordelijk. Aangezien verantwoordelijkheid, verwijzend naar Locke en Rousseau, een kenmerk van burgerschap is, zijn onverantwoordelijken geen volwaardige burgers.
Daarbij wordt dan wel even over het hoofd gezien dat de betekenis van begrippen als verantwoordelijkheid, autonomie en burgerschap ten opzichte van de zin waarin Locke en Rousseau ze gebruikten, ernstig geperverteerd is. “Verantwoordelijkheid heeft nadrukkelijk niet langer de klassiek-liberale betekenis van individuen die vrij van overheidsbemoeienis hun levenskeuzes maken en worden geacht zelfstandig de gevolgen van die keuzes te dragen. In plaats daarvan wordt in het politieke discours de notie van verantwoordelijkheid al van een zeer specifieke invulling voorzien: burgers zijn verantwoordelijk indien zij handelen conform de volkswil, zoals deze bij monde van de politiek tot uitdrukking wordt gebracht.”

Als overheidshandelen gerechtvaardigd wordt met het argument van dienstbaarheid aan de wensen van de samenleving, dan worden burgers die zich eraan onttrekken buiten de politieke gemeenschap van redelijke en autonome burgers geplaatst. Daarmee is het argument geconstrueerd voor overheidsinterventies die erop gericht zijn deviante burgers verantwoordelijkheid bij te brengen: de onkundige burgers via ondersteuning, opvoeding en hulp; de onwillige burger via drang, dwang en repressie. Dàt is de inbreuk op privacy waar het werkelijke gevaar loert. Het is een inbreuk op privacy waar ‘verantwoordelijke’ burgers zich niet druk om maken; het dient er immers juist toe om ‘anderen’ in het gareel te brengen, om de samenleving te beschermen tegen buitenstaanders.

Genoegdoening

De enige verdediging die een rechtssamenleving heeft tegen terroristen, psychopaten en sadisten, is recht. Uiting geven aan gemeenschappelijke waarden en waardigheid, fatsoensnormen en moreel overwicht door vrouwe justitia werkelijk een blinddoek om te binden en recht te doen gelden zonder aanziens des persoons. Iedereen wordt op dezelfde manier behandeld. Geen terrorist kan zichzelf buiten de wet plaatsen al doet hij nog zo z’n best.
Breivik, Volkert van der Graaf en Michelle Martin worden gestraft zoals ieder ander gestraft zou worden: zware straffen voor zware misdaden. Met de blinddoek voor hebben we ooit vastgesteld wat een maximale straf mag zijn die aan een misdadiger opgelegd kan worden, wat ons als samenleving nog binnen de perken van beschaving houdt. Straf en uitsluiting blijven proportioneel, beperkt, en binnen de grenzen van een menselijke behandeling. Wij nemen niet zo gruwelijk mogelijk wraak, we laten ons niet leiden door blinde haat en sadistische genoegdoening. We laten ons niet collectief naar de immorele diepte trekken door een krankzinnige of een crimineel. Genade en fatsoen zijn groots, iets géven is moreel superieur.
Vervroegde vrijlating voor Martin, proefverlof voor Van der Graaf en humane behandeling van Breivik zijn overwinning van de samenleving op hun slechte intenties. Daar kan geen zelfgenoegzaam glimlachje tegenop.

De klok luiden

Openheid, openbaarheid, klokkenluiden, persvrijheid en vrijheid van meningsuiting zijn essentieel voor vrede, vrijheid en vooruitgang. Daarom was ik enthousiast over wikileaks toen ik er een jaar of tien geleden over las. Gebruik moderne technologie en toegankelijke media om klokkenluiders beschermd hun verhaal te laten doen, om aantijgingen van corruptie te verifiëren en om bedrieglijke politici te ontmaskeren.
Inmiddels heeft wikileaks vooral veel schade aangericht aan de vrije informatiedeling. Democratische politici en ambtenaren zijn in een geheimhoudingskramp geschoten, journalisten en activisten zijn hun leven niet meer zeker, het publiek is niet geinformeerd maar gemanipuleerd en er is een ernstig vertekend idee ontstaan over wat goeie onderzoeksjournalistiek is. Het lijkt enkel nog een kwestie van ‘geheimen uncoveren’, iedere vorm van discretie onmogelijk maken, feiten en insinuaties spuien.

Wat kritische burgers nodig hebben, is informatie zonder spin, achtergronden en context bij die informatie, en duiding inclusief de motivatie voor die duiding. Dus ook journalisten die in staat zijn om te bepalen met welke informatie en in welke gevallen en wanneer, ze vertrouwelijk om moeten gaan.

Hier een bijzonder kritisch artikel over Assange.