maandag 19 april 2010

Aswolk

Aswolk boven Europa, hoera! Dacht ik. Ik droom er al jaren van om eens boven het groene hart te vliegen, misschien zelfs te landen op het Malieveld, maar het zag er niet naar uit dat de CTR rond Schiphol ooit nog toegankelijk zou worden voor zeilvliegers. Nu het luchtverkeer stil ligt zou het nog steeds niet heel erg legaal zijn om hier te vliegen, maar wel veilig. De weersvoorspelling was ook goed, met een bereidwillige lierman en een vriendelijke boer, die z’n weiland een paar uur ter beschikking zou stellen om te starten, zou het moeten lukken.

Dus niet. De IVW heeft gemakshalve het complete luchtruim gesloten, zodat er niets of niemand mag vliegen. Ook geen ongemotoriseerde activiteiten, en ook niet onder de tweeduizend meter waar geen asdeeltje te bekennen is.
Zo’n sluiting heeft weinig met veiligheid te maken. Het is ontzettend gemakzuchtig om niet na te denken over de gevaren en risico’s en passende maatregelen te nemen. Geen wonder dat de KLM bijna hysterisch is, dat Schiphol woedend is, dat Eurlings zich beklaagt over overreacties.
Het totaal verbieden van iedere vorm van luchtvaart betekent inderdaad wel een absolute veiligheidsgarantie, maar de kosten zijn enorm. Niet alleen in geld, maar ook in leed. Passagiers die voor hen belangrijke reizen niet kunnen maken, transitpassagiers die dagenlang opgesloten zitten op een pier. Verkeersongelukken door de enorme extra drukte op de weg. Spullen, soms van levensbelang, die niet kunnen worden geleverd omdat er geen luchtvracht wordt vervoerd.

De gevaren van het vliegen door een wolk van vulkanische as zijn bekend: verglazing in de motoren en ‘zandstralen’ van de ramen. Die gevaren doen zich natuurlijk alleen voor bij gemotoriseerde toestellen, die met enorme snelheid op de hoogte vliegen waar de as is. Hoe groot het risico dan is zou ik niet weten, maar de impact van een incident is natuurlijk enorm. Een neerstortende boeing is geen grap.

Om dat risico te beheersen moet je dus analyseren waar de gevaren zitten: meten waar de aswolk precies is, vaststellen welke type toestellen aan de gevaren blootstaan en waar precies. Je kan dan dat type vliegtuigen verbieden op te stijgen, of misschien kunnen ze verplicht een alternatieve route of een alternatieve hoogte vliegen. Allemaal moeilijk moeilijk moeilijk, dus de IVW kondigt gewoon een totaal vliegverbod af. Niet goed voor de legitimiteit van de luchtvaartautoriteit, niet goed voor het vertrouwen in de overheid. Maar ja, wel veilig.

Overigens heeft de inspectie ter elfder ure ongemotoriseerde luchtvaart alsnog uitgezonderd van het vliegverbod.

maandag 12 april 2010

Privacy

Privacy gaat over persoonsgegevens, en over een persoonlijke levenssfeer. Het gaat over anoniem en ongezien kunnen zijn.
Voor zover het over persoonsgegevens gaat maken we ons altijd weer druk over de tweede wereldoorlog en het risico dat groepen met bepaalde persoonskenmerken zomaar uit hun huis geplukt en vermoord kunnen worden. Die gedachtenlink met de jodenvervolging helpt wel om mensen te alarmeren, om duidelijk te maken dat het wel degelijk een probleem kan zijn als machthebbers over uitstekende registratiesystemen beschikken. Maar het helpt helemaal niet bij het bedenken wat nĂș de gevaren en problemen met persoonsgegevens, uitgebreide registraties en geavanceerde koppelingsmethoden kunnen zijn.
En die problemen zijn er. Van het mislopen van leuke kortingen tot het niet kunnen afsluiten van een hypotheek omdat je op een bepaalde manier in de registraties voorkomt. Van het niet naar de VS kunnen reizen tot het jarenlang doorbrengen in Guantanomo bay omdat je aan specifieke kenmerken voldoet. En hoe prettig is het om een op maat vormgegeven polis aangeboden te krijgen als je verzekeraar precies blijkt te weten hoeveel drank en sigaretten je bij Albert Heijn koopt, of je lid bent van een sportschool en hoe vaak je daar ook werkelijk komt, of je misschien wel eens veroordeeld bent wegens betrokkenheid bij voetbalrellen of belastingontduiking? Hoe komt mijn ziektekostenverzekeraar eigenlijk aan mijn digid?

Iedereen wil ook privacy in de zin van niet gezien, niet gehoord kunnen worden. Niet alleen als je zit te knetteren op de wc of als je seks hebt, als je in je neus peutert of als je je doucht, maar ook als je een avondje ongedwongen keuvelt met vrienden aan de eettafel. Je wil niet dat iemand je dagboek leest, of je brieven, of dat iemand met je meeluistert terwijl je aan het bellen bent. Het gaat niet alleen om situaties waarin je je zou schamen als iemand je zag, het gaat er vooral om dat je er thuis geen rekening mee hoeft te houden dat je bekeken wordt.

Risico’s van het verlies van privacy zijn er in overvloed. Bedrijven en overheden kunnen verkeerde conclusies trekken op basis van de kennis die ze hebben over iemand, mensen kunnen van allerlei diensten en rechten uit worden gesloten, individuele burgers kunnen makkelijk vermalen worden door ondoordringbare bureaucratische molens. Maar zelfs zonder die risico’s hoort het bij onze basale menselijke waardigheid dat we privacy hebben en dat we ons terug kunnen trekken in ons eigen domein, waar we zelf bepalen wie wat van ons te zien krijgt.