Wikileaks

De amerikanen hebben gelijk, for once. Diplomatie, dat is is bijna synoniem met vertrouwelijk, discreet. Diplomatieke betrekkingen zijn de belangrijkste vorm van communicatie tussen landen, essentieel om met internationale conflicten en belangentegenstellingen om te gaan zonder oorlog te voeren. Diplomatieke communicatie openbaar maken dient geen enkel doel, het beschadigt juist de mogelijkheden om spanningen te verminderen, conflicten te de-escaleren.
Wikileaks is een fantastisch instrument om machthebbers de maat te nemen, verantwoording af te dwingen, te zorgen dat burgers informatie krijgen waar ze recht op hebben. Door wikileaks te gebruiken om enkel machthebbers dwars te zitten, zonder de rechtvaardiging dat daarmee het functioneren van de democratische rechtsstaat wordt gediend, verliest de klokkeluiderssite gezag en legitimiteit. Het gaat dus niet alleen ten koste van de diplomatieke betrekkingen, maar ook ten koste van oprechte klokkeluiders.

In de NRC een stukje dat mij dan toch weer op het andere been zet:


Roger Vleugels, NRC 30-11-2010

De Amerikaanse regering doet haar best de aandacht af te leiden van de WikiLeaks-onthullingen. Ze zet in op schadebeperking voor het diplomatieke verkeer en benadrukt de strafbaarheid van lekken.
Beide strategieën zijn van belang en doen het goed in de pers en bij de publieke opinie, maar zijn toch vooral bedoeld om de echte pijn te maskeren. Het probleem is dat nu is gedocumenteerd dat de Amerikaanse geheime politiek ook in belangrijke dossiers niet in lijn is met regeringsverklaringen en afspraken met het parlement.
Zo is het officiële beleid dat de Koerdische PKK wordt bestreden, maar blijkt deze organisatie door de VS te worden gesteund. En zo is een van de argumenten tegen een aanval op Iran dat de Arabische wereld zich dan nog meer tegen de VS zal keren, maar blijkt in elk geval Saoedi-Arabië om zo’n aanval te hebben gevraagd. Enzovoorts.
Het is normaal in een democratie dat een parlement een mandaat geeft aan zijn regering. Geheime politiek en geheime diplomatie kunnen daarbij horen. Een absoluut gebod en cruciaal voor de legitimiteit van een regering is dat die geheime operaties stroken met dat mandaat. WikiLeaks toont aan dat er vragen te stellen zijn bij de rechtmatigheid van het Amerikaanse buitenlandse beleid.
Pijnlijk is dat WikiLeaks hiermee en passant aantoont dat de normale waakhonden van de democratie, zoals het parlement en de pers, nooit weten door te dringen tot deze geheime laag. Zij geraken nooit tot het niveau waar zichtbaar is dat het echte beleid op hoofdpunten soms haaks staat op wat in de democratie is afgesproken of in het publieke domein wordt gecommuniceerd.
Er komen natuurlijk onderzoeken, naar het lekken en naar de systemen van informatieveiligheid. Dat is logisch. De Amerikaanse regering zal deze onderzoeken met graagte aangrijpen om te voorkomen, of de kans te minimaliseren, dat zal worden onderzocht waar het echt om gaat: de onrechtmatigheid van delen van het geheime buitenlandse beleid.
Intussen mogen we weten dat de Amerikanen minister Verhagen beschouwden als vriend. En intussen wordt ons verteld dat Bradley Manning, een 22-jarige militair, de informatie heeft gelekt en dat dit zeer strafbaar is. Dat is interessant, ongeloofwaardig en een wel zeer beperkt deel van de waarheid.
Opmerkelijk is dat de Amerikaanse regering nog niet ingrijpt. Ook opmerkelijk is dat het fabeltje dat alles via Manning zou zijn verlopen, bewust overeind wordt gelaten. Een lagere militair heeft niet zomaar toegang tot systemen van Buitenlandse Zaken.
Over het feit dat er geen aangifte is gedaan inzake deze lekken, tegen Manning of tegen anderen, zijn grote vragen te stellen. Maar van grotere orde is het gegeven dat nu bewezen lijkt dat de Amerikaanse regering in hoofddossiers zich gedraagt als een illegale staat.