It can't happen here was in 1935 een soort sf-roman en als zodanig is het niet erg gelukt. Veel te absurd, te onwaarschijnlijk, en ook zo hypergeweldadig dat het pervers wordt.
Tot je je realiseert dat het allemaal gewoon dagelijkse realiteit was, en is. Concentratiekampen, rechte- en wetteloosheid, totalitaire en totale vernietiging van alles wat de mensheid goed maakt. Nederlanders, Britten, Sovjets, nazis, Amerikanen en anderen hadden zich in '35 al ruimschoots bediend van de middelen en methoden die Lewis beschrijft, om elke vorm van kritiek en oppositie te onderdrukken en om de economie te baseren op roof en slavernij. Absurd maar heel erg realistisch.
De kracht van het boek zit 'm wat mij betreft in het ongeloof van de redelijke middenklasse, de verantwoordelijke burgers. Mensen zoals ikzelf, die zich niet echt voor kunnen stellen dat hun vrijheid en hun rechten hen ontnomen zullen worden. Dat ze naar de pijpen van idioten en hufters moeten dansen. Als de spreekwoordelijke kikkers die zich langzaam gaar laten koken wachten ze veel te lang voor ze in verzet komen. Bovendien heeft niemand enig idee hoe je effectief verzet organiseert en of het de moeite, de pijn en de risico's, waard zal zijn.
Pas als de willekeur zulke vormen aanneemt dat bijna iedereen vroeger of later slachtoffer wordt van het regime, en als het veel te laat is, komen mensen in actie. Maar het vertrouwen, de samenleving, is dan al lang kapot.
Het griezeligst van dit boek is niet de analyse van het verglijden van een democratie tot een dictatuur. Het is de herkenning van Berlusconi, Trump en Erdogan, van onze hedendaagse would be dictators. Ik las nog niet eerder zo'n geniale beschrijving van de manier waarop vloeken, schelden en liegen, wansmaak en kitsch, racisme en seksisme en algeheel extreem hufterig gedrag iemand tot held van het volk kan verheffen. Met daarnaast de nonchalance waarmee elke persoon wiens gezicht de leider niet aanstaat, onder het mom van 'steun aan terroristen' de nacht und nebel in wordt geworpen zodat hun baantjes aan vrienden kunnen worden vergeven.
Een paar citaten:
"[he] could nog explain his power of bewitching large audiences. The Senator was vulgar, almost illiterate, a public liar easily detected, and in his "ideas" almost idiotic, while his celebrated piety was that of a traveling salesman for church furniture, and his yet more celebrated humor the sly cynicism of a country store."
"The conspicuous fault of the Jeffersonian Party, like the personal fault of Senator Trowbridge, was that it represented integrity and reason, in a year when the electorate hungered for frisky emotions, for the peppery sensations associated, usually, not with monetary systems and taxation rates but with baptism by immersion in the creek, young love under the elms, straight whisky, angelic orchestras heard soaring down from the full moon, fear of death when an automobile teeters above a canyon, thirst in a desert and quenching it with spring water - all the primitive sensations which they thought they found in the screaming of Buzz Windrip."
"[he] discovered that a modern state can, by the triple process of controlling every item in the press, breaking up at the start any association which might become dangerous, and keeping all the machine guns, artillery, armored automobiles, and aeroplanes in the hands of government, dominate the complex contemporary population better than had ever been done."
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten