Directe democratie

Directe democratie is een zwaktebod van een (nationale) overheid die zelfgenoegzaam en gesloten blijft. Het is wel tot Den Haag doorgedrongen dat burgers boos zijn omdat ze niet serieus worden genomen. En dat die boosheid steeds meer kiezers naar de extremen duwt, waardoor het land lastiger te besturen wordt waardoor de overheid vaker faalt waardoor de burgers nog bozer worden. Om die vicieuze cirkel te doorbreken hopen sommige partijen op referenda en interactieve beleidsvorming.

Maar als Den Haag zo ondemocratisch blijft, arrogant en bang voor burgers, zich verschuilend achter Europa en ver verheven boven lokale overheden, zal directe democratie een instrument zijn tegen Den Haag. Dat heeft weinig met democratie te maken, dat is polarisatie: burgerverzet tegen de overheid omdat de overheid niet als ‘van ons’ wordt gezien.

Wat nodig is, is openheid, verantwoording, en leiderschap.

De default moet zijn dat de overheid laat zien wat er in Den Haag bedacht en gedaan wordt, data ter beschikking stelt aan particuliere initiatieven en journalisten, vanaf de eerste gedachten over nieuwe beleidsontwikkeling vraagt om input vanuit de samenleving, en publiekelijk en onderbouwd reageert op input, klachten en ideeën. Dat personeel van publieke organisaties meer de samenleving spiegelt met vrouwen, ouderen, allochtonen, homo’s en gehandicapten, SP-ers en CDA-ers, Drenthen en Rotterdammers. Als consultatie méér wordt dan een formele procedure die de besluitvorming vertraagt, wordt het pas echt democratie.

Iedereen die iets te betekenen heeft in de publieke ruimte moet verantwoorden wat hij/zij doet. Op alle mogelijke manieren, niet alleen op Gehaktdag naar aanleiding van wat Kamervragen gebaseerd op Rekenkamerrapporten. Verantwoorden is niet alleen vertellen wat de overheid doet, maar vooral waarom hier voor gekozen is, wat het aan vrijheid en geld kost en wie er nadeel ondervindt en wat het oplevert. Verantwoorden is motiveren en meten en open staan voor kritiek.

Verantwoorden betekent leiderschap, stáán voor je acties en toelichten waarom je in je eigen besluiten gelooft. Teveel politici verschuilen zich achter hun partij, achter de electorale meerderheid, achter helaas ontwikkelingen in de wereld waar zij helemaal niks aan kunnen doen. Dat wekt weinig vertrouwen, bestuurders die voortdurend laten weten dat ze een speelbal van grotere machten zijn. Europa, mondige burgers, de Chinezen of IS worden allemaal aangeroepen om te verklaren dat Den Haag niets verweten kan worden. Het is reactief en slachtofferig: onverantwoord.

We willen leiders die vertellen wat hun overtuigingen zijn, waar ze naar streven en hoe. Die uitleggen dat ze voor een vertegenwoordigende democratie zijn en dat dat met zich meebrengt dat je minderheden respecteert en coalities vormt, dat je onderhandelt en toegeeft en regeerakkoorden sluit die geen kopie van een partijprogramma kunnen zijn. Dat verkiezingsbeloften gaan over ambities en dat ze er veel aan zullen doen om die ambities zo goed mogelijk waar te maken. Dat ze dus niet voortdurend onzeker aan de kiezers vragen wat wij willen en als dat niet goed uitkomt zich in vernederende bochten gaan wringen om net te doen alsof ze de kiezers respecteren. Raadplegende of beslissende referenda zijn respectloos.