Mooie dingen

Het geluid van een troep duiven die laag overscheren.

De geur van gemaaid gras. Nat, maar ook in de zon na een fijne vlucht.

Van top tot teen in rubber ingepakt in de stromende regen met wind mee over het fietssnelpad vliegen. Alsof er geen tijd verstreken is sinds de middelbare school.

Dwang

Folkert Jensma (NRC 22 juni) heeft ongelijk. Hij denkt dat er steeds meer strafrecht wordt toegepast voor steeds meer gedragingen. Dat valt nu juist wel mee; strafrecht is gelukkig nog steeds goed geregeld met waarborgen voor eerlijke processen, proportionaliteit en controle op overheidsinstanties. Als de overheid iets van je wil, zou je bijna de voorkeur geven aan een strafrechtelijke aanpak.

Jensma’s zorgen zijn wel terecht, want de overheid past wel steeds meer dwang toe. Waar voorheen burgers moesten worden verleid om zich op een bepaalde manier te gedragen, of de overheid zelfs helemaal afzag van bemoeienis, bestaat er nu nog maar één denkkader: dwingen! Dwing alle burgers in dezelfde mal, alle neuzen dezelfde kant op, ieder individu conformere zich aan de wil van de meerderheid.

En voor die dwang gebruiken we nou juist niet het strafrecht, want dat is te lastig, daar bemoeien eigenwijze rechters en beroepsinstanties zich maar mee. Nee, maak het mensen eenvoudig fysiek onmogelijk om zich anders te gedragen dan volgens de regering moet, leg verplichtingen op die je laat handhaven door toezichthouders of zelf compleet ontmenselijkte automatische systemen. Registreer devianten op zwarte lijsten, weiger lastpakken verzekeringen of subsidies, nagel normovertreders aan publieke schandpalen. En vooral: bespied iedereen, overal en altijd, zodat je direct weet waar maatregelen moeten worden getroffen om de massa weer in het gareel te duwen. Kennis is macht en machthebbers hongeren naar totale kennis.

Wettig en overtuigend bewijs

Ik weet niet precies waar het ‘m in zit, maar als er in het journaal een item is over ‘verdachten’, en al helemaal als het om ‘terreurverdachten’ of kindermisbruikers’ gaat, dan klinkt het alsof de betreffende personen zonneklaar daders zijn. Het is alleen lastig om het bewijs ‘rond’ te krijgen, hè nou die onhandige bureaucratische regeltjes toch ook altijd! Mijn persoonlijke verdenking is dat veel politici en kiezers de titels ‘verdachte’ en dader als synoniemen zien. Er zijn immers een paar waarborgen voordat iemand tot ‘verdachte’ mag worden bestempeld. Juist die waarborgen maken dat mensen vertrouwen op de juistheid van het etiket, en ‘juist’ betekent in dit geval: hij heeft het gedaan.


Die waarborgen zijn echter nogal dun, en kunnen niet altijd op tegen de manier waarop onze psychologie werkt. We zitten zo in elkaar dat we enorm efficient en snel tot een oordeel komen. Daarvoor gebruiken we geen wetenschappelijke of juridische methodes, maar heuristieken. Drie daarvan maken van een verdachte de dader:

Stereotypering: hij ziet eruit als een gluiperd, crimineel, gevaarlijke gek; ik heb altijd al gedacht dat er iets met ‘m aan de hand was.

Sociaal vertrouwen: waar rook is is vuur; meerdere bronnen bevestigen het (ook al praten die elkaar na); politie/justitie/de nieuwslezer zullen heus wel weten hoe het zit, ze pakken iemand niet zo maar op, ze zitten er zelden naast.

Wat de Amerikanen ‘circumstantial evidence’ noemen: toeval bestaat niet; we kunnen correlatie en causaliteit niet uit elkaar houden; iemand die alle schijn tegen heeft moet maar eens uitleggen hoe dat kan als hij níét de misdadiger is – zijn onschuld aannemelijk maken.

En dan hebben we ook nog de eigen ervaring, anecdotische kennis, en groot optimisme waardoor we ons niet kunnen vóórstellen dat een eerzaam burger zomaar slachtoffer zou kunnen worden van valse verdenking.

Het enige wat ons voorstellingsvermogen prikkelt, is tv, film, en een enkel boek. Als op een spannende manier aannemelijk wordt gemaakt dat de held geheel ten onrechte door de opsporingsdiensten wordt bejaagd omdat die goeie redenen hebben om hem van allerlei kwaads te verdenken, zien we de mogelijkheid dat een verdachte geen dader hoeft te zijn, voor ons. Maar de held is nooit een Arabier met baard en sjarwal kameez, nooit een vettige ongeschoren oudere man, een schriel psychiatrisch gestoord meisje. Hollywood kan helpen om mensen een beetje kritisch te maken over indirect bewijs, maar het versterkt alle stereotypen die we hebben.

Clive Stafford Smith is een held.

Voorkomen terreuraanslagen

Van tijd tot tijd wordt ons wijsgemaakt dat een terroristische aanslag voorkomen is. Sinds het PRISM-schandaal hebben we een indruk hoe onze spionnen konden weten dat er een terreuraanslag werd voorbereid, en door wie. Maar nooit wordt er uitgelegd hoe die aanslag dan voorkomen is. Er staat me sinds de Hofstadaffaire ook geen groot proces bij tegen een vermeende terrorist. Dus hoe wordt een aanslag voorkomen? Worden de toekomstige terroristen gewoon vermoord, al dan niet door drones? Wordt een enge geheime dienst in een eng land getipt, zodat ze de ‘verdachten’ op kunnen pakken en tot bekentenissen martelen? Worden de baardige sujetten eenvoudig naar Guantanamo Bay ontvoerd, of in geheime rechtbanken ontrecht?

Wie is er eigenlijk wel eens een buurman kwijtgeraakt? Herinnert iemand zich een verdwenen clubgenoot, valt het op dat een dorpeling in het vakantieland er niet meer is? In de grote urbane samenleving kunnen mensen spoorloos verdwijnen. Ongeruste moeders, verdrietige echtgenotes, maken geen stennis en als ze het al wel doen gebeurt dat achter hoge muren, buiten het zicht van de vrije democratieën.

De rol van internet

Morozov legt uit dat er nog altijd politiek nodig is om maatschappelijke problemen aan te pakken. En dat de jongens en meisjes in Sillicon Valley, die denken dat ze de wereldrevolutie vorm geven, niet zozeer arrogant zijn als wel grenzeloos naïef. Uitvoerig interview hier.

En als ik dan toch bezig ben te linken naar bere-interessante verhalen over ict, hier een uitstekend verhaal om het enthousiasme over big data een beetje te temperen.

Van Tugrul Yilmaz

We ask for your solidarity and support. Please spread this text. We need your insight and your solidarity in this matter.
We are a group of people who have come together to write this text as a result of the oppression in Turkey.
We have been taking a stand against police assaults for days now. We and countless other citizens.
The protests which were triggered after the ruling to demolish Gezi Park provided with a ground to a initiate a far belated struggle.
Numerous events brought us to this point in the struggle, including the devastating incidents at Reyhanlı and Roboski where many people were killed due to – if we are being politically correct – lack of foresight on part of the government; laws and the proposed legislations that violate our liberties such as abortion and alcohol; the negligent attitude of mainstream media; and many other legislations, events and public statements.
Some insist our struggle is an ideological one. Although we do respect them, we are not members of any political party or ideological group. This is a common struggle of the people; we are united in our cause. The Turkey-wide struggle cannot be attributed to anyone else but the people.
We face police attacks every day. Gas masks, vinegar, neutralizing solution have become vital materials we cannot leave home without. Plainclothes police and provocateurs run rampant among us; and because the mainstream media broadcasts mainly misinformation, we do our best to distinguish between truthful and misleading news on Facebook and twitter. While the struggle has spread throughout the country mainstream TV stations have been broadcasting documentaries and quiz shows.
We all help one another on the streets; when someone falls, people rush over to their side and help them up. We calm one another down, we protect one another. People who are unable to take to streets support us from their windows, open up their homes to us if needed. The pepper gas makes us sick, police brutalities result in various injuries.
From the government, we demand our fundamental rights and freedoms. We want the mainstream media to broadcast the truth, make our voice heard. We want the government to reconsider its policies, and withdraw the police forces. In short, we want to be acknowledged as human beings.
We are all responsible individuals. But until this struggle reaches its desired end, our main responsibility will be to resist. Otherwise, what does it mean to be a human being?

Terreurbestrijding

Geweld en terreur zijn kostbare middelen om je morele gelijk te halen. In een wereld waarin mensen het idee hebben dat ze naar hun overtuigingen kunnen leven, zullen het alleen de heel sneue, machteloze minderheden zijn die de meerderheid proberen te dwingen hen serieus te nemen. Als je goed gebekt bent zodat je mensen kan overtuigen, als je je sterk weet omdat je heel veel medestanders hebt, als het politieke systeem je goeie kansen biedt om invloed uit te oefenen, is terreur wel het laatste waar je je van bedient.

Maar als er genoeg signalen zijn waaruit kan worden opmaakt dat je helemaal geen kans krijgt om invloed uit te oefenen, zal een enkeling zo gefrustreerd raken, zich zó onmachtig voelen, dat hij naar krachtige instrumenten zoekt om z’n zin door te drijven. Signalen als de discriminatie van geloofsgenoten, corruptie, doofpotten en vriendjespolitiek onder mensen met macht, staatsterreur in de vorm van een willekeurige inzet van de zwaardmacht. Signalen als het niet respecteren van grondrechten. Het éénzijdig bepalen dat andere belangen zoals veiligheid, in de zin van behoud van de status quo, belangrijker zijn dan jouw vrijheid en burgerschap.

In een samenleving waarin sommigen meer gelijk zijn dan anderen, waarin mensenrechten niet voor alle mensen gelden, heerst geen recht. In zo’n wereld voelen mensen zich machteloos, en van de machtelozen kan je verwachten dat ze de waarden van democratie en recht niet zullen respecteren.

Prisma

Er zijn mensen die geloven dat ze hun privacy beschermen door geen facebookaccount te hebben. Maar als je wel eens een pinbetaling doet, met het openbaar vervoer of een vliegtuig reist, wel eens iemand belt of over het internet surft, als je lid bent van een vereniging of een bankrekening hebt, als je werknemer bent of een abonnement hebt, dan is er geen facebookaccount nodig om persoonlijke informatie rond te laten slingeren. In al die gevallen heb je geen enkele zeggenschap over wat er met die informatie gebeurt. Je hebt er zelfs volstrekt geen weet van.


Zouden onze eigen overheden, en Europese bedrijven, minder cynisch met ons, hun burgers, omgaan dan de VS? Is het “100% veiligheid” denken hier minder? Hebben wij nog oprechte democraten in alle lagen en posities?

Obama stelt dat er niets illegaals is gebeurd. Des te erger, want dat betekent dat de wet misbruikt is om democratische controle uit te schakelen. Om zonder toezicht door journalisten, zonder publiek debat tussen volksvertegenwoordigers, zonder openbare rechterlijke toetsing, mensen aan te wijzen als verdachten en eventueel ook zo te behandelen. Zonder hen te laten weten waarvan ze beschuldigd worden, zonder ze een kans te geven de informatie te controleren waarop een verdenking is gebaseerd.

We worden misschien niet allemaal gevangen gezet in rendition prisons, of gewoon vermoord door drones. Misschien krijgen we niet eens te maken met een visumweigering of hinderlijk volgen door de politie. Zelfs al wordt er alleen maar gekeken, worden onze gangen gevolgd, wordt in kaart gebracht wanneer we met wie communiceren, beoordeelt er iemand, of een machine, of we wel ongevaarlijke burgers zijn, dan nog worden we in ons burgerschap geschaad.

De EU kan eigenlijk alleen maar geloofwaardig maken dat openbaarheid, grondrechten en democratie in Europa wèl inhoud hebben, door Edward Snowden asiel en bescherming aan te bieden. Teken deze petitie!

Hier een film over privacy, lang maar toch de moeite van het uitkijken waard. En hier een geniaal artikel waarin vijf stellingen over privacy onderuit worden gehaald.Hier en hier over persoonlijke beveiligingsmogelijkheden, die ik eerlijk gezegd zelf niet goed begrijp.