Vijfendertig jaar geleden liep ik stage bij een mensenrechtenorganisatie in Nepal, en ik raakte er dik bevriend met Meena (ik mocht niet Mina schrijven ook al was dat wel de meest logische schrijfwijze met ons schrift). Nadat ze met haar vriend een paar dagen naar Den Haag kwam verloren we contact. Dat herstelde pas door facebook en via dat medium maakten we afspraken over haar volwassen dochter die deze week in Den Haag is.
Shreya en haar vriendinnen waren zeer geinteresseerd in het verleden van haar moeder en mij en in mijn ervaringen in Nepal in '91 en '93. Waardoor ik voor het eerst in decennia probeerde te formuleren wat ik er van had gevonden, wat ik er had geleerd. Het eerste wat in me op kwam was dat ik vooral alles in me op had genomen, alles was zo vreemd en anders dan ik kende. Ik had moeite om er iets van te vinden. Jaren heb ik geworsteld met cultureel relativisme: het leek me niet juist om westerse waarden en ideeen op te leggen maar tegelijk zag ik toch wel een hoop leed en onrecht en ook dat kon toch niet opgevat worden als normaal in een andere cultuur.
De oplossing kwam van de oprichter van het INSEC, de organisatie waar ik negen weken mocht meedoen, Prakash Kaphley die een paar maanden eerder in een vliegtuigongeluk was omgekomen. Hij stelde vast dat geen mens het ok vindt als z'n fundamentele rechten geschonden worden en dat er geen fatsoenlijke redenering kan zijn die bepaalde categorieen mensen hun rechten als mens ontzegt. Mensenrechten zijn universeel.
Daarbij kwam dat we feministen waren, Meena en ik. Vooral vrouwen waren weer eens het haasje in het ongelooflijk arme en oneerlijke Nepal. Verdeeld langs etnische, kaste en regionale scheidslijnen kon je leven er nog altijd beroerder uitzien dan dat van een man, als je als kumari tot prostitutie veroordeeld werd bijvoorbeeld of als je in de westelijke Terai in lijfeigenschap leefde werkte en stierf.
Het is me nooit gelukt om Nepal echt te begrijpen. Ik kon het niet eens worden met de directeur die overtuigd communist was vanuit zijn geloof in gelijkheid. De taal heb ik nooit voldoende beheerst voor een volwassen gesprek. En de tienduizenden kilometers afstand tussen Meena en mij deden gewoon pijn. Maar haar dochter brengt me genoeg terug om me te realiseren dat mijn politieke referentiekader grotendeels gevormd is door onze gesprekken en ervaringen in die negen weken. Ik ben niet alleen nog meer overtuigd geraakt van het levensbelang van goed werkende instituties van een rechtsstaat. Sinds Nepal kan ik ook uitleggen waarvoor die instituties dienen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten