Lisa Weeda, Aleksandra

Bedrieglijk simpel. Ik dacht dat ik een wat flauw boek aan het lezen was maar voor ik het wist werd ik helemaal meegezogen. Geen betere manier om de waarheid te vertellen dan met fictie. Dankzij de door elkaar lopende gebeurtenissen, generaties, gruwelen die terloops worden gebracht kreeg ik het idee dat ik echt met de Donbasbewoners meeleefde. Dat ik nu wéét hoe het was: de onteigening door de communisten, de bezetting door de fascisten, de marteling door de pro-Russische separatisten. Ik vond het een indrukwekkend boek.

Fietsertje pesten

Ik werk in het gebouw van de ministeries van milieu en van strategische autonomie. Een gebouw met een veel te kleine fietsenkelder zonder binnendoorgang naar de werkplekken. De trage electrische deuren die de kortste weg naar de ingang afsluiten zijn om de haverklap kapot omdat ze niet tegen een zuchtje wind kunnen. Je moet terug naar het deurtje-hekje waar twintig collega’s tegelijk met hun bakfietsen naar binnen willen, wurmt je langs een paar ebikes en regent alsnog nat op weg naar de draaideuren.

Als je, zoals ik, met de trap naar boven wil moet je kiezen tussen een akelig benauwd trappenhuis vol zware tussendeuren, of een ingewikkelde route van roltrappen via een tribune en nog één zo’n betonnen geval tot je een paar keer een glazen deur opzij kan schuiven en gewoon rechtdoor kan. Tegen de richting van plakpijlen in, dat wel. Gelukkig zijn de plakkers wel in de AZ-conforme huisstijl – volstrekt ineffectief maar het geeft gelukkig net wat kleur in onze zwartgrijze tombe.

Onderweg loop ik langs tientallen enorme tv-schermen die vierentwintig uur per dag een lelijke poster belichten. Boven is het heet en bedompt. Ik kan wel proberen de thermostaat lager te zetten maar verder dan twee graden kan ik niet naar beneden en na een paar uur springt de boel weer naar de default.

En dan heb ik het nog niet eens over de wekelijkse verspilling van honderden liters water om veteranenziekte te voorkomen, over de afwezigheid van prullebakken zodat iedereen z’n koffiebekertje volpropt met afval en er dus niks meer gescheiden wordt verzameld. Over ergernissen die niks met milieu te maken hebben maar wel met ons welzijn: te weinig printers (weggehaald omdat er iemand over de kabels zou kunnen struikelen), afzichtelijke plaatjes aan de muren, planten die dood gaan, rechtopstaande doodskistjes om in te webexen en het voortdurende verbod om een vaste werkplek enigszins persoonlijk of gewoon handig in te richten.

Knegt, Fascisme

 Politiek café’s, Montesquieudebatten en Prodemosbijeenkomsten zijn misschien wel voor ouwe mensen en nerds, maar ik ervaar het toch als een lollig element van democratisch burgerschap. Liever dan weer een talkshow met altijd weer diezelfde rechtse roeptoeters woon ik een paneldiscussie tussen Kamerleden en politicologen bij. En nog live ook, een sociale bonus.

Gisteravond bespraken Kees van der Staaij, Joost Sneller, Peter Boomsma en Floor Bremer de omgangsvormen in de Tweede Kamer en het Reglement van orde. Je kon er enige hoop uit putten – we beginnen met z’n allen onderscheid te maken tussen uitingen die vrij horen te zijn en intimidatie, dreigen, haatzaaien, ophitsen, liegen en ondermijnen van democratische instituties. De verantwoordelijkheid van de voorzitter wordt beter gemarkeerd. Kamerleden spreken elkaar aan op onfatsoen. Het reglement heeft een artikel 8.14 (Ieder lid gedraagt zich in de vergadering op een wijze die getuigt van onderling respect, en die geen afbreuk doet aan de waardigheid van de Kamer) dat vast wel helpt, als voorzitters het ook echt gaan handhaven. Steeds meer politici en journalistieke redacties beginnen te begrijpen dat negeren beter werkt dan ophef creëren.

Maar het negeren zou wel verder moeten gaan dan *een* grove uitspraak van *een* parlementariër. Alles en iedereen met enig fatsoen en belang bij democratie en recht zou een cordon sanitaire moeten vormen rond de fascistische groepen en partijen in Nederland. Zolang we blijven doen alsof extreem-rechtse partijen normale democratische politieke partijen zijn schrikken we ons steeds een hoedje als een FvD-er tribunalen aankondigt of Putin ophemelt maar dat hoedje wordt dan elke keer opnieuw een discussie of dit nu onder de vrijheid van meningsuiting valt of niet.

Onze volksvertegenwoordigers spelen naïef. Het moet wel gespeeld zijn want ze zijn niet achterlijk. Maar ze zijn wel doodsbenauwd om stemmers te verliezen, om het verwijt te krijgen dat ze niet naar de stem des volks luisteren of als politiek correcte deugers (of het nieuwste scheldwoord: woke) te kijk te staan. Allemaal angsten die natuurlijk bizar zouden zijn als partijen leiderschap zouden tonen en hun eigen verhaal voor het voetlicht zouden brengen – maar de ene. neoliberale helft hééft geen eigen verhaal en de andere helft blijft hangen in abstracte idealen.

Dankzij de labbekakkerigheid van fatsoenlijke partijen hebben populisten en fascisten kunnen groeien. Wie het nog lastig vindt om fascisme te herkennen, lees het elementaire deeltje van Daniel Knegt. Hij laat mooi de kenmerken van fascisme zien (naast populisme gemengd met een ongelijkheidsideaal ook goedkeuring van geweld, revolutionair herstel van de ‘zuiverheid’ van het volk, ondermijnende tactieken waarmee het parlement, democratisch bestuur, kritische denkers zoals journalisten en wetenschappers in discrediet worden gebracht) en die hoef je maar naast FvD te leggen om in te zien dat fascisme echt niet iets van het verre verleden is.

Er zou vandaag nog moeten worden gestart met een cordon sanitair, dat blijkens onderzoek echt werkt. De aanbevelingen van de commissie-Remkes om het parlementair stelsel te versterken moeten voortvarend worden opgepakt. Met name een wet op politieke partijen heeft haast zodat antiparlementaire partijen zo snel mogelijk verboden kunnen worden of op z’n minst belemmerd. Maar ook wordt het heel hoog tijd dat de schade door overheidsfalen snel en ruimhartig wordt hersteld, dat er wordt geinvesteerd in (geschiedenis- en taal)onderwijs, dat bestaanszekerheid, woonkansen en leefomgeving minder afhankelijk worden van hoge inkomens of vermogens. Gewoon een eerlijker samenleving, eerlijker verdeling van lusten en lasten van de welvaart.

Energiebesparing

Ik ben opgevoed met spaarzaamheid en zuinigheid als belangrijke waarden. Denk om het milieu, gooi geen afval op straat, verspilling is (een) zonde. En vooral ook anti-consumentistisch. Het zit er zo diep in dat een lopende kraan bijna pijn doet, dat ik rotzooi van straat opraap, dat ik opsta om een deur achter iemand anders dicht te doen. Ik gooi nooit iets weg wat nog te repareren is en eten al helemaal niet. Dus ik had het al best moeilijk, al die jaren op kantoor waar het bloedheet is en enorme tv-schermen de hele dag stroom staan te verbruiken voor stilstaande onzinbeelden.

Maar nu slaat mijn ongemak bij alle verspilling en vervuiling die ik dagelijks zie om in pure woede. Na minstens vier decennia gebrek aan serieus milieubeleid, na jaren waarschuwingen over klimaatverandering en energie-afhankelijkheid, bestaat de overheid het nu om plotseling de burgers op te roepen om de thermostaat lager te zetten. Alsof iedereen er maar op los stookt, alsof het verwarmen van huizen het grootste probleem is. Ik ben zó kwaad dat als ik het kon betalen ik de verwarming nu op dertig zou zetten en dan alle ramen tegen elkaar open. Alle lichten aan, alle laders lekker in de stopcontacten laten zitten. Gelukkig zitten m'n opvoeding en de gasrekening me in de weg dus ik verander toch maar niks aan m'n gewoonten. Maar nondeju wat is zo'n campagne ergerniswekkend.

Met de miljarden die de pro-grote bedrijvenregering beloofd heeft aan duurzaamheid te besteden worden de ergste vervuilers beloond voor een beetje minder vervuilen. Er wordt geen nationale gesubsidieerde actie ondernomen om alle huizen onder de drie ton fatsoenlijk te isoleren, er zijn geen plannen om van overheidswege alle daken vol met zonnepanelen te plempen. De achteloze overheid durft nog steeds vol te houden dat "een beter milieu bij jezelf begint" en onderneemt geen publieke actie anders dan mediacampagnes. Belastingbetalers, toeslag- en uitkeringsontvangers hebben straks het nakijken als de miljarden aan KLM en veeboeren zijn opgegaan en wij de daaropvolgende inflatie en bezuinigingen op moeten vangen.

Dankzij die schandalige overheidscampagne denk ik inmiddels 'na mij de zondvloed'. Ik ben alleen bang dat het niet na mij zal zijn.

Een stuk mooier dan de Nederlandse campagne vind ik de lazy person's guide to saving the world, ook al is driekwart van deze acties ook al lang gewoonte.