De titel, alles voor niets, interpreteer ik dubbelzinnig: de oorlog en het nazisme hebben niks opgeleverd maar ook: alles wat de figuren hebben willen, nemen, is gratis. Je hebt jarenlang oorlog gevoerd, miljoenen slachtoffers gemaakt, gegraaid en geroofd en waar eindig je mee? Met een kapotte wereld en het verlies van je spullen, je thuis, en uiteindelijk je leven.
In de tekst wordt éénmaal naar de titel verwezen, in een gedicht, maar laat mijn Duits nou net onvoldoende zijn om dat goed te begrijpen. Dus mogelijk mis ik nog een derde, subtielere, interpretatie.
Iedereen in dit verhaal is onsympathiek, op het kind Peter na misschien. Iedereen is zelfzuchtig en gekmakend passief. Volgzaam natuurlijk, het Heil Hitler is niet van de lucht, maar vooral totaal niet in staat om verantwoordelijkheid te nemen. Tegen het einde van het verhaal is hun ondergang bijna bevredigend.
Ik kende nog geen ander verhaal rond de vluchtende Duitsers die vanuit het oosten een veilig heenkomen zoeken als de Russen in aantocht zijn. Ik ken überhaupt niet zoveel vluchtverhalen, maar ik vermoed toch dat dit anders is doordat het om de mensen gaat die Hitler in het zadel hielden. Ze zijn harstikke schuldig in hun onbetekenende naïviteit. Het deed me steeds meer aan de jaren zeventig mantra denken waarin 'ze eerst de joden halen, dan de communisten, dan de buren' en uiteindelijk jou zelf.
Uiteindelijk vond ik het boek wel de moeite waard, de schets van een 'foute' bevolking - mensen die alles fout doen, fout denken, fout menen. Maar eigenlijk vond ik Unter der Drachenwand, over een Duitse soldaat die zich probeert te drukken, veel spannender.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten