Politiek correct

Taal kan onze manier van denken beïnvloeden. Je kan met taal beledigen, minachten, schelden. Je kan valse associaties leggen. Hele woorden kunnen ‘besmet’ raken.

Maar ik geloof niet dat het andersom werkt zoals Orwell in 1984 laat zien. Door taal te zuiveren en woorden te verbieden verander je niet de emoties en denkbeelden van mensen. In Big Brothers wereld is eigenlijk alleen de uiting daarvan onmogelijk, en daarmee de communicatie.

Er is racisme en zelfs rassenhaat in Nederland, en racistische uitingen lijken steeds makkelijker getolereerd te worden. Racisten zullen allerlei negatieve associaties hebben bij woorden als ‘zwart’, ‘buitenlander’ en ‘allochtoon’. Bovendien deed ‘zwart’ altijd al denken aan ‘donker’, ‘bedreigend’, ‘eng’ en ‘onbekend’, want dat brengt die kleur met zich mee (zoals de kleur groen geassocieerd wordt met fris en jong en de kleur rood met gevaar, vuur en alarm).

Die twee verschijnselen, enerzijds de associatie van zwart met dreiging en anderzijds racisme, maken het mogelijk om het woord ‘zwart’ te gebruiken om er belediging en minachting mee uit te drukken. Dat neem je niet weg als je gebruik van het woord verbiedt; dat neem je alleen maar weg door racisme te beëindigen. Zo lang mensen nog kwalijke denkbeelden hebben zullen ze woorden besmetten met hun perfide associaties (neger was ooit neutraal, bruin wordt juist door ultrarechts gebruikt, kleurling refereert aan een witte norm, enz.).

Je politiek correct uitdrukken is een kwestie van beschaving. Iemands diepste overtuigingen worden kenbaar door zijn taalgebruik. Maar pogingen om een bepaald taalgebruik op te leggen roepen vanzelfsprekend weerstand en spot op, want het zijn pogingen om overtuigingen af te dwingen. In plaats van empathie op basis van elkaars mens-zijn levert het woede over miskenning en dwingelandij op.

Taalzuivering leidt op die manier tot polarisatie en gebrek aan communicatie. Voor werkelijke emancipatie van mensen die worden gediscrimineerd om hun huidskleur of etniciteit is juist taalverrijking en contact nodig: kunst, literatuur, school en diversiteit.