De mens, als soort, heeft zich flink ontwikkeld en daarmee
de hele wereld aangepast en aangetast. Vuur, wiel, arbeidsdeling en stoommachine
– wij zijn niet meer hetzelfde als oermensen en de wereld lijkt in niets meer op
het paradijs. De allerbeste uitvinding is die van het begrip ‘mensheid’ zoals
Siep Stuurman zegt. Dankzij het idee mensheid kunnen we over onze familie, clan
of stam heen kijken. Dankzij het idee van een mensheid waar ieder mens deel van
uitmaakt kunnen we ons iets voorstellen bij gelijkheid, terwijl onze ogen en
hersenen er vooral op getraind zijn om verschillen waar te nemen. De uitvinding
van de mensheid maakt universele mensenrechten en daarmee democratische
rechtsstaat mogelijk, de voorwaarden voor vrijheid en vrede.
Jammer dat we zo ongeveer tegelijk met democratie en
rechtsstaat ook de natie bedachten, het volk dat verenigd wordt door
verwantschap, taal en bodem. Het idee van een volk kan je alleen volhouden door
het af te zetten tegen andere volken, door verschillen tussen wullie en zullie
te benadrukken en door duidelijke grenzen te stellen: wie hoort er wel bij, en
wie evident niet? Een volk kan niet toestaan dat er buitenstaanders bij komen
want die leveren vermenging, verdunning, vervuiling op. Een volk kan haar leden
niet de vrijheid gunnen om zelf een levenswijze te kiezen, zich op eigengereide
manieren te uiten, misschien zelfs eigen waarden te ontwikkelen. Mensen die dat
doen zullen òfwel de leiders van het volk moeten zijn zodat iedereen ze kan
navolgen, òfwel moeten opzouten. Wat blijft er over van de eigen eenheid,
herkenbaarheid van een volk als niet alle leden zich naar de heersende normen
voegen?
Uitvindingen worden in de loop van de tijd verbeterd en
aangepast. Noch de mensheid, noch de democratische rechtsstaat, is af. Wat maakt
een wezen tot mens, en waar stuit de vrijheid van individuen op de belangen van
anderen? We komen er nooit uit omdat er geen juiste antwoorden zijn, alleen
antwoorden die het doen. Er blijft voor altijd werk voor de onderhoudsmonteurs
van een schitterende uitvinding.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten