zondag 22 februari 2015

Moraal en economie



Het thema van economicsof good and evil spreekt me erg aan maar ik val toch na elke twee bladzijden in slaap. Het engels is keurig maar niet erg spannend of geestig. Inhoudelijk wisselen de bekende onderwerpen af met interessante perspectieven. Ik kende Gilgamesh niet, en had me niet gerealiseerd dat de overgang van natuur naar cultuur, van wild naar georganiseerd, van primitief naar hebzucht, een terugkerend thema in de westerse mythologie is.
Mensen streven altijd naar geluk, maar er worden wel steeds verschillende wegen naar geluk geïdentificeerd. Goed of vroom zijn, presteren, roem, gezondheid, rijkdom en macht, kennis, liefde en dankbaarheid. Sedlacek laat zien dat we een enorme draai hebben gemaakt waarin arbeid iets akeligs en te vermijden narigheid is geworden, terwijl het in het paradijs toch een aangenaam integraal aspect van het mens-zijn was.
In ons cynische en obscene economisch denken van the need for greed wordt niet van geluk maar van nut, belang, voordeel of winst gesproken. Dat zou gelegen zijn in de bevrediging van verlangens. Maar als de verlangens van consumenten bevredigd zouden zijn, zou geen producent meer kunnen groeien en z’n eigen verlangen naar winst en méér kunnen bevredigen. Dus wordt alles in het werk gesteld om verlangen te genereren, om mensen in een permanente staat van ontevredenheid te houden. Met reclame, opvoeding en status zijn de geesten rijp gemaakt voor consumptie, van materiële en immateriële zaken.
Theoretisch gaat economie over nutsmaximalisatie, welvaart en welzijn. Maar in de praktijk draait het neoliberale kapitalisme toch echt om ontevredenheid dus minimalisatie van ons collectieve welzijn. Zonder ontevredenheid (vraag) geen groei, geen aanbod van producten, geen innovatie.
Zelf ben ik groot geworden met dromen en verlangens, en het genieten daarvan. Geen onbereikbare verlangens. M’n dromen vormden uitdagingen en ik zocht, en vond, manieren om ze in vervulling te laten gaan. Waar nodig paste ik de droom aan, evolueerde m’n verlangen aan de hand van m’n ervaring. Maar nadat ik m’n wereldreis gemaakt had, had leren vliegen en had geleerd hoe ik aan kennis kon komen, m’n droombaan mocht vervullen en een tuintje had, voelde ik naast de bevrediging toch ook een gemis. Het gemis van dromen, verlangens, misschien zelfs ambities. Dat is wat een mens in beweging kan zetten, kan doen streven en reiken.
Geluk zit niet in bevrediging. Het zit ‘m werkelijk in de weg ernaar toe.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten