Jan

Jan is vannacht gestorven.

The iron lady

Ik weet eigenlijk niet of ik het nou een goeie film vond of niet. Meryl Streep als de oude Thatcher is in ieder geval meesterlijk. Overtuigend en aandoenlijk. Je zou bijna sympathie voor d’r krijgen. Maar in haar rol als premier is Streep weer ietsje minder fenomenaal, en de film biedt niet meer dan een voorspelbare opsomming van highlights uit Thatchers carriere. Geen bloedende handen van de nagels in je vuisten omdat pedante Britse politici zó walgelijk seksistisch zijn. Geen snotneus om het verdriet om een vermoorde woordvoerder. Geen buikkramp om soldaten die op de Falklands aan flarden worden geschoten. Het doet je allemaal niet zoveel. Zelfs de treurige verschijning van Denis is zo vriendelijk, dat je eigenlijk niet kan begrijpen waarom iemand Margareth ervan af zou willen helpen.
Dankzij Meryl Streep is de film de moeite waard, en moet hij ook in een bioscoop worden gezien (en dan liever eentje waar geen luide luchtverversingsinstallatie staat te malen), maar over Thatcher leer je niks nieuws.

Buigen voor het electoraat

Hedendaagse politici hebben maar één belang: populair zijn. Populariteit levert stemmen op, en stemmen leveren herverkiezing en macht. Het maakt niet uit waarop populariteit gebaseerd is: scheldkannonades tegen de gevestigde orde of de islam; een lekker kontje; bestuurlijke slagkracht; autenticiteit of leiderschap. Leiderschap is een kunstje geworden, een imago dat zorgvuldig in stand moet worden gehouden.
En zo zijn onze politici, ogenschijnlijk leiders, volkomen afhankelijk geworden. Vooral van de media natuurlijk, maar ook van hun ambtenaren en voorlichters. Asjeblieft, bevestig toch het beeld dat ik zo menselijk ben, dat ik zo krachtig ben, dat ik zo’n visionair ben. Hoe, dat doet er niet toe.
In ieder geval zijn echt leiderschap en echte visie niet nodig, sterker nog, veel te gevaarlijk. Leiden, dat zou betekenen dat je persoonlijk staat voor overtuigingen en beslissingen. Dat je geen gebruik maakt van de almaar verfijndere instrumenten en technieken om de toekomst te voorspellen, de opinie te peilen, de frames te duiden. Leiden betekent de frames zetten, de opinie vormen, de toekomst maken. O wee als je niet aansluit bij de geest des tijds, o wee als je je kop boven het maaiveld uitsteekt, dat kost je populariteit.

Als op een Drostetrommeltje probeert Den Haag niet alleen politici populair te maken, ook ‘het beleid’. De burgers moet worden wijsgemaakt dat een setje doelen en maatregelen, zorgvuldig geframed als samenhangende strategie, de beste keuze zijn.

Vroeger (misschien niet echt, misschien alleen theoretisch) kozen politici hun positie waarna ze in debat elkaar, en de kiezers, overtuigden van hun standpunten. Het was duidelijk dat het om politieke keuzes ging, en de kiezers kozen op basis van vertrouwen in een partij of politicus, op basis van belangen, op basis van hun eigen overtuigingen en wensen of iets anders.
Als de winnaar z’n beleid liet uitwerken door ambtenaren, werden communicatie en voorlichting ingezet om specifieke maatregelen optimaal aan te laten sluiten bij specifieke doelgroepen. Met voorlichting kon een beleidsmaatregel effectiever worden uitgevoerd dan zonder voorlichting.

Maar nu wordt er niet meer op het niveau van maatregelen en doelgroepen gecommuniceerd, maar op het niveau van het ‘beleid’. Als een zacht gepureerd papje worden politieke standpunten door de burgerstrot gegoten, slikken alstublieft. Zelf nadenken, zelf kiezen, door het electoraat is niet de bedoeling want dan zou men voor een ander kunnen kiezen.

Zo ontstaat er een kloof tussen kiezers en politici. Waar kiezers hopen serieus genomen te worden door politici, dus politieke keuzes en argumenten voorgelegd te krijgen, smeken politici om a priori steun en beloven ze in ruil aan kiezerswensen tegemoet te komen. Waar beleid met marketingtechnieken aan de achterban wordt verkocht, zijn die burgers ook niet achterlijk maar ze voelen zich machteloos, omdat hen niet werkelijk gevraagd wordt om te kiezen.
Kiezen is een kwestie van burgerschap, stemmen is een populariteitspeiling.

vluchtig

Leven is een lastig proces.

Dood zijn is een contradictio in terminis (of een terminale contradictie).

parlare

En opnieuw vinden onze parlementariërs het nodig om iemand om z’n opvattingen buiten de deur te houden. Deze keer moet ene Haitham al-Haddad, het zal wel weer een “islam-geleerde” of “sharia-prediker” van het extremistische soort zijn, toegang tot het land geweigerd worden. Als we nou maar alles en iedereen met vreemde opvattingen buiten de deur weten te houden, kunnen we fijn doorleven met de illusie dat we het zo roerend met elkaar eens zijn, dat we knus rond ons gezellige haardvuurtje geschaard de enge donkere buitenwereld op afstand hebben weten te houden.
Laat toch praten, zo’n meneer met exotische ideeën. Als ie tijdens z’n verblijf hier strafbare uitlatingen doet: meteen oppakken en berechten. We willen hier geen oproepen tot geweld, laster of leugens.
Maar de enige manier om te horen wat hij denkt en vindt, is door hem gelegenheid te geven zijn verhaal te houden. Dat is ook de enige manier om hem van repliek te dienen. Zonder zijn verhaal zou zo´n repliek gelul in de ruimte worden tenslotte.
Het is de logica achter een parlement, achter debat en vrijheid van meningsuiting: maak verschillende opvattingen en argumenten openbaar, zodat het publiek, de verschillende kanten van een debat gehoord hebbend, zelf conclusies kan trekken.
Daarvoor moet je dat publiek dan wel een beetje serieus nemen, ervan uit gaan dat burgers in staat zijn om verstandig naar meningen te luisteren. Ik denk dat ons parlement dáár een beetje moeite mee heeft.

hufter tv

Je privacy moet gerespecteerd worden als je je vrijheid van meningsuiting wil behouden. Onbehouwen televisie-entertainment (pownews heeft absoluut niets met journalistiek te maken) wordt breed wordt toegejuichd. Je zou kunnen vinden dat dat onsmakelijk en destructief is voor onze samenleving. Je zou kunnen uiten dat pownews van het Binnenhof geweerd moet worden. Maar dat wordt onmiddellijk afgestraft met het verlies van je privacy, en een verder leven (maanden? jaren?) in angst. Woonadres en telefoonnummer van Tahir zijn de wereld ingetoeterd, in veel gevallen met doods- en treiterbedreigingen.
Ze zal moeten onderduiken, afhankelijk zijn van bescherming, en in ieder geval haar mening niet meer open en bloot uiten. Voor haar geen vrijheid van meningsuiting meer.
Ondertussen kan pownews ongehinderd doorgaan met treiteren, zuigen, onzin uitkramen. Domme pubers (zie Marissa van Loon in de NRC van 23 februari) klappen enthousiast: een grote meneer is tenslotte medestander in hun kinderachtige geschop tegen alles wat fatsoenlijk of wijs is.

Ik hoef gelukkig nooit te kijken naar die afschuwelijke Castricum. Maar de wereld waarin ik leef is net zo hard verziekt, of ik m’n neus op de vreselijke feiten druk of niet.