Pollack, Vandaag is geen dag voor verraad

Al m'n politieke angsten in een roman, nou ja roman is een te blij woord eigenlijk. Fictie, maar bepaald geen vergezochte fictie ben ik bang. Tien jaar geleden zouden we nog denken dat er wel erg veel verbeelding nodig zou zijn om het verhaal te geloven. Ik heb het boek op vakantie gelezen en dan lees ik geen krant, maar desalniettemin maak ik de gebeurtenissen zoals in het verhaal bijna dagelijks mee. De clash van verschillende logica's. Ik ben meer een Werner, die zo gelooft in de abstracte, voorwaardelijke, idealen van democratie en recht dat hij weinig aandacht besteedt aan de praktische en dagelijkse ervaren onrechtvaardigheden die er ondanks de rechtsstaat altijd zijn. Om me heen zie ik dat de meeste mensen juist geen notie nemen van de democratische infrastructuur die onder beleid moet liggen wil er een kans zijn op rechtvaardigheid.
Ik had het boek nog niet uit of ik raakte in een verhitte discussie met een Franse Hongaar die zijn afkeer van Macron letterlijk uitschreeuwde en waarmee ik zo ongeveer alle idealen van gelijkheid en duurzaamheid en eerlijke verdeling deelde, maar die zichzelf als anarchist beschreef en erg overtuigd was dat het doel de middelen heiligt. Toen ik vroeg naar zijn tolerantie voor geweld beweerde hij niet te begrijpen waar mijn vraag vandaan kwam, hij was immers tegen geweld. Dat geloven heel veel Mok- en Rien-achtigen ben ik bang, dat het 'wegsturen' van huidige bestuurders geweldloos en democratisch is omdat 'het volk' het zou willen en omdat de systemen waarmee macht wordt toegedeeld nooit perfect leiden tot honderd procent afspiegeling van dat wat een meerderheid wil. Voor populisten, zeker voor de linkse variant, ligt het sinds Lenin voor de hand om corruptie en uitbuiting en vervuiling te associeren met 'de elite': de rijken, de gepriviligieerden. De analyse begint goed als we vaststellen dat er ongebreideld veel macht is verzameld door enkelen die hun eigen belangen boven een 'algemeen belang' stellen. Maar al gauw wordt de analyse omgedraaid: iedereen die andere opvattingen over het algemeen belang heeft dan jij, hoort dus bij de elite. Van vertegenwoordigers van één van de vele perspectieven in een pluriforme samenleving worden het dissidenten. Een echt rechtvaardige samenleving moet wel homogeen zijn want rechtvaardigheid heeft maar één vorm. Pollack geeft mooi een meer psychologische duiding aan het populisme van extinction rebellionachtige idealisten en bij het lezen voel ik weer de machteloosheid om daar overreding tegenover te stellen.