Matilda Gustavsson, Het bolwerk

Het prima journalistieke verslag van de onthullingen over de corrumpering van de Zweedse Academie en het jarenlange met de mantel der liefde toedekken van het seksuele geweld, de intimidatie en vernedering en diepgeworteld seksisme door ten minste één echtpaar, is duidelijk geen literatuur. Je kan er dan ook niet veel meer mee dan tjongejongejonge denken en over te gaan tot de orde van de dag.
Die orde van de dag is op dit moment de oorlog tussen de staat Israel en de Gaza-Palestijnen en Hamas. Waarover mijn buurman vroeg wat er aan de hand is, en ik me alleen al door zijn vraag voor een donker moeras zag staan. Ga ik daar in waden?

Maar de combinatie van dat boek en buurmans vraag maakt dat ik toch de eenvoud terugvind. Het gaat natuurlijk over macht en verantwoordelijkheid en het controleren en beperken van macht enerzijds. En gelijke behandeling, mensenrechten en bescherming van individuen tegen machtsmisbruik en onrecht anderzijds. Er is geen enerzijds-anderzijds als partijen elkaar over en weer met raketten bestoken. Altijd fout maar de staat Israel beschikt over de middelen, mogelijkheden en verantwoordelijkheid om zich aan de universele verklaring van de rechten van de mens en aan het internationale recht te houden.

Zo'n Zweedse Academie corrumpeert omdat het een instituut met macht, gezag en geld is dat door niets en niemand wordt gecontroleerd. Het hoeft op geen enkele manier verantwoording af te leggen en de leden worden levenslang benoemd zonder mogelijkheid tot vertrek, als waren zij pausen.
Zoals de staat Israel een apartheidsregime in stand kan houden doordat de regering van dat land niet ter verantwoording wordt geroepen. Dat doen we niet omdat we een militaire partner in het middenoosten nodig hebben, maar vooral ook om onze besmuikte omgang met de geschiedenis. We denken nog altijd in zwart-wit termen van goed en fout en we plakken stempels van 'goed' of 'fout' consequent op bevolkingsgroepen.

Of het nou om vrouwen gaat, om Palestijnen of om leden van een oppositiepartij, discriminatie en mishandeling moeten worden onthuld. Zo'n onthulling moet tot verontwaardiging leiden. Daders en leugenaars moeten worden gestraft. En vooral moeten verantwoordelijke instituties ter verantwoording worden geroepen.