Bubbel

Hoe meer politiek geëngageerd je bent, hoe groter de kans dat je je identificeert met een politieke stellingname. Dat betekent emotionele betrokkenheid, met alle gevolgen voor je sociale relaties van dien. Het is lastig om vrienden te blijven met mensen die er heel andere opvattingen op na houden, omdat die opvattingen ten diepste gaan over je morele waarden, over wat rechtvaardig is en hoe je je op een goeie manier verhoudt tot andere mensen en tot de aarde.

Nou is onderdeel van mijn politieke overtuiging dat ik vind dat je kennis moet nemen van verschillende opvattingen, ideeën, belangen en percepties. Dat is nodig om m’n eigen ideeeën te toetsen, het is nodig om een vreedzame en democratische samenleving te kunnen vormen waarin verschillende groepen naar elkaar luisteren en zich elkaars perspectieven aantrekken, en het is nodig om mezelf een kansje te geven andersdenkenden te overtuigen van mijn visie.

Geen goed idee dus om mezelf af te sluiten van andersdenkenden en op te sluiten in mijn lekkere particuliere bubbel. Maar die bubbel is o zo verleidelijk. Niet alleen is het in mijn eigen bubbel gezellig en warm – we delen gezamenlijke standpunten, verontwaardiging, satire en ideologie: dezelfde idealen en dezelfde theorieën over hoe die idealen werkelijkheid zouden kunnen worden.

Bovendien zijn uitingen van andersdenkenden voor ons, in de bubbel, vaak vervelend of dom, kwaadaardig of vals. Ik heb geprobeerd de Telegraaf te lezen maar merkte dat het me tijd kostte om uiteindelijk nog steeds niet geïnformeerd te zijn; ik laat WNL wel eens aan staan terwijl ik naar de radio luister maar ik word fysiek misselijk als ik Baudet of Zwagerman aan moet horen, geïnterviewd door incompetente en kritiekloze radiopersonages.

Vandaag heb ik een derde facebookvriend ontvriend wegens de vuiligheid die via hem dagelijks op mijn scherm verschijnt. Hij zal mij nu van politieke correctheid beschuldigen, en dat vind ik een verwijt waar ik me helemaal niet voor schaam. Het klopt ook niet – ik probeer wel degelijk te begrijpen waar mensen hun maffe opvattingen vandaan halen. Alleen niet via facebook, dat heel erg ongeschikt is voor politieke meningsvorming. De korte en visuele posts maken dat facebook nog steeds een virtuele kroeg is: door het rumoer heen vang je af en toe een grap, een stoer verhaal of een knipoog op en je hebt best wel in de gaten dat er in een ander deel hatelijk geborreltafeld wordt en misschien wel iemand gepest of bedreigd wordt.

Voor mij mag facebook een prettige bubbel blijven, zo veel mogelijk beschermd tegen de schrik van welig tierend populisme, racisme, anti-intellectualisme, seksisme en domheid. Om te compenseren moet ik dan toch maar wat langer naar Arend-Jan Boekestein luisteren.

Maakbaar Nederland

We zijn rijk, we zijn gezond, we zijn enorm goed opgeleid met z'n allen – zelfs onze laagopgeleiden staan er in internationaal perspectief niet slecht voor. Onze landbouw is zo geavanceerd dat we voedsel overhouden, we lopen op sommige wetenschappelijke en technologische gebieden voorop, Nederland ligt best centraal op de aardbol, we hebben een supergoed georganiseerde overheid en we kunnen trots zijn op onze politieke processen. Beleid en politiek hebben kwaliteit en integriteit. En dan hebben we ook nog een veilige en diverse samenleving met een hoge mate van onderling vertrouwen en weinig corruptie en criminaliteit. Er is kunst, cultuur en design. Er wordt maatschappelijk verantwoord ondernomen, er zijn duurzame initiatieven, er wordt gul gedoneerd aan goeie doelen en talloze burgers dragen bij aan verenigingen, mantelzorg, vrijwilligerswerk.

Wat een kansen, wat een kapitaal! Laten we eens een kabinet formeren dat vooruit wil, een kabinet dat vergezichten bespreekt met kiezers, achterbannen, betrokkenen en belangstellenden. Wat gaan we doen met al die mogelijkheden? Hoe gaan we Nederland en de rest van de wereld nog beter maken? Streven we naar volledige duurzaamheid? Meer ontplooiingsmogelijkheden voor iedereen? Willen we gidsland worden voor Europese partners, willen we minder gelukkige landen helpen om ook vooruit te komen?

Multicultureel Nederland

Ik heb in 2000 Scheffers artikel Het multiculturele drama gemist. Door de manier waarop er in de jaren daarna aan werd gerefereerd, had ik er weinig behoefte aan om het alsnog te lezen. Het klonk alsof het een populistische oproep avant la lettre was geweest tot ‘terugkeer’ naar vaderlandse waarden, en daar had ik helemaal geen zin in.

Nu ik Scheffers fantastische Zonder wij werkt het niet lees begrijp ik dat ik me vergist moet hebben. Perfect legt hij uit wat er mis is met het “pleur op” en “doe normaal” van de premier van alle Nederlanders, maar ook met het ‘we gaan ze halen’ en de grenzen open en ogen dicht van mijn eigen partijgenoten.

Scheffer vraagt om leiderschap: alle Nederlanders verbinden, ook de Nederlanders die er andere waarden op na houden dan de meerderheid. Pijnlijke en bewuste keuzes over immigratie hardop maken en er de rotte tomaten voor opvangen. Als je echt vindt dat alle vluchtelingen asiel moeten krijgen, hoe los je dan op dat Nederland op haar eentje nooit alle vluchtelingen van de wereld kan huisvesten? Als je echt vindt dat er geen immigrant het land meer in mag, hoe los je dan op dat je uitwisseling en economische groei wil in een globaliserende wereld?

Ook heel erg fijn van Scheffers verhaal: eindelijk eens iemand die benadrukt dat normen niet hetzelfde zijn als waarden. Normen, dat zijn de rode lijnen, de afspraken over hoe we met elkaar omgaan en die door niemand geschonden mogen worden. Normen, dat zijn fundamentele rechten en instituties als de onafhankelijke rechtspraak en volksvertegenwoordiging zonder last of ruggespraak.

Wat Scheffer doet, dat is leiderschap tonen. Nu nog een politicus die de leiding neemt.