Google, privacy en vrijheid van meningsuiting

Op radio 1 Dirk Poot van de Piratenpartij, die goed en helder uitlegt waarom de eis dat Google zoekresultaten over oude schulden van een Spanjaard verwijdert, niks met privacy te maken heeft en schadelijk is voor de vrijheid van meningsuiting en van informatiegaring. Je vraagt een bibliothecaris toch ook niet om de geschiedenisboeken over de hertog van Alva uit de index te verwijderen, alleen maar omdat we het niet zo opportuun meer vinden om ons de katholieke overheersing te herinneren?

Het is verschrikkelijk, dat onderdrukkende regimes en machthebbers ‘privacy’ als newspeak gebruiken om hun censuur en geheimhouding te legitimeren. Tegenover macht en machtsmisbruik kan je alleen informatie en educatie zetten: journalistiek, kunst, debat. Burgers kunnen zich alleen een mening vormen als ze geinformeerd zijn.

Ook privacy is een recht dat individuen tegenwicht biedt tegenover de macht van het collectief en van de overheid. Privacy is niet hetzelfde als geheimhouding en anonimiteit, maar dat zijn wel manieren om je privacy te beschermen. En ja, om de privacy van allerlei individuen te beschermen zullen beschaafde media een controversieel figuur anonimiseren door ‘m met een pseudoniem of met alleen initialen aan te duiden. In geschiedenisboeken gebeurde dat dan weer niet.

Google schendt onze privacy op grove manieren: door de inhoud van onze persoonlijke berichten te analyseren, door onze persoonsprofielen aan adverteerders te verkopen, door onze relatienetwerken in kaart te brengen en door te proberen ons gedrag te beïnvloeden zonder transparant te zijn over hoe dat gebeurt en waartoe. En de google zoekmachine biedt geen ‘eerlijk’: neutraal en objectief, overzicht van relevante informatie. Als google vooral zoekresultaten aanbiedt die goed aansluiten bij je belangstelling, bij je profiel, dan heeft google kennelijk in je ziel gekeken en dat is wel de ultieme aantasting van privacy.

Maar een link aanbieden naar een krantenbericht, ook al is dat bericht oud, gaat het over een met naam en toenaam bekend individu en wordt er een misstap uit diens verleden in opgerakeld, is geen privacyschending. Misschien heeft een deurwaarder of politieagent z’n plicht verzaakt om vertrouwelijk met persoonsgegevens om te gaan, door aan een journalist te vertellen dat iemand schulden had. Misschien heeft een redactie besloten om over de rug van een individu het vuurtje van een schandaal op te stoken en zo meer kranten te verkopen.

De medewerkers van de NSA houden vol dat Snowden heeft openbaard wat geheim had moeten blijven, en om die reden praten ze tot de dag vandaag alsof al die informatie nog steeds geheim is. Dat is een lijn die je ook bij privacyschendingen zou kunnen toepassen: als beschermde persoonsgegevens onrechtmatig geopenbaard zijn, moet de krant rectificeren en moeten verwijzingen worden gewist.

Maar kenmerkend voor privacyschendingen is nou juist dat éénmaal geopenbaarde informatie niet meer kan worden ‘ont-openbaard’. Je kan een verwijzing uit een index weghalen, maar je kan de herinnering van het publiek niet verwijderen. Misschien heeft iemand een printje of kopietje gemaakt, misschien heeft iemand er in de kroeg over gebabbeld. Hebben die mensen meer recht dan een ander op de onrechtmatig gepubliceerde informatie?