Op radio 1 Dirk Poot van de Piratenpartij, die goed
en helder uitlegt waarom de eis dat Google zoekresultaten over oude
schulden van een Spanjaard verwijdert, niks met privacy te maken heeft
en schadelijk is voor de vrijheid van meningsuiting
en van informatiegaring. Je vraagt een bibliothecaris toch ook niet om
de geschiedenisboeken over de hertog van Alva uit de index te
verwijderen, alleen maar omdat we het niet zo opportuun meer vinden om
ons de katholieke overheersing te herinneren?
Het is verschrikkelijk, dat onderdrukkende regimes
en machthebbers ‘privacy’ als newspeak gebruiken om hun censuur en
geheimhouding te legitimeren. Tegenover macht en machtsmisbruik kan je
alleen informatie en educatie zetten: journalistiek,
kunst, debat. Burgers kunnen zich alleen een mening vormen als ze
geinformeerd zijn.
Ook privacy is een recht dat individuen tegenwicht
biedt tegenover de macht van het collectief en van de overheid. Privacy
is niet hetzelfde als geheimhouding en anonimiteit, maar dat zijn wel
manieren om je privacy te beschermen. En ja,
om de privacy van allerlei individuen te beschermen zullen beschaafde
media een controversieel figuur anonimiseren door ‘m met een pseudoniem
of met alleen initialen aan te duiden. In geschiedenisboeken gebeurde
dat dan weer niet.
Google schendt onze privacy op grove manieren: door
de inhoud van onze persoonlijke berichten te analyseren, door onze
persoonsprofielen aan adverteerders te verkopen, door onze
relatienetwerken in kaart te brengen en door te proberen ons
gedrag te beïnvloeden zonder transparant te zijn over hoe dat gebeurt
en waartoe. En de google zoekmachine biedt geen ‘eerlijk’: neutraal en
objectief, overzicht van relevante informatie. Als google vooral
zoekresultaten aanbiedt die goed aansluiten bij je
belangstelling, bij je profiel, dan heeft google kennelijk in je ziel
gekeken en dat is wel de ultieme aantasting van privacy.
Maar een link aanbieden naar een krantenbericht,
ook al is dat bericht oud, gaat het over een met naam en toenaam bekend
individu en wordt er een misstap uit diens verleden in opgerakeld, is
geen privacyschending. Misschien heeft een deurwaarder
of politieagent z’n plicht verzaakt om vertrouwelijk met
persoonsgegevens om te gaan, door aan een journalist te vertellen dat
iemand schulden had. Misschien heeft een redactie besloten om over de
rug van een individu het vuurtje van een schandaal op te stoken
en zo meer kranten te verkopen.
De medewerkers van de NSA houden vol dat Snowden
heeft openbaard wat geheim had moeten blijven, en om die reden praten ze
tot de dag vandaag
alsof al die informatie nog steeds geheim is. Dat is een lijn die
je ook bij privacyschendingen zou kunnen toepassen: als beschermde
persoonsgegevens onrechtmatig geopenbaard zijn, moet de krant
rectificeren en moeten verwijzingen worden gewist.
Maar kenmerkend voor privacyschendingen is nou
juist dat éénmaal geopenbaarde informatie niet meer kan worden
‘ont-openbaard’. Je kan een verwijzing uit een index weghalen, maar je
kan de herinnering van het publiek niet verwijderen. Misschien
heeft iemand een printje of kopietje gemaakt, misschien heeft iemand er
in de kroeg over gebabbeld. Hebben die mensen meer recht dan een ander
op de onrechtmatig gepubliceerde informatie?