vrijheid of welvaart

Welvaart heeft het van vrijheid gewonnen. Als vrijheid nog bevochten moet worden, zijn mensen bereid ervoor te sterven. Maar éénmaal vrij, richt het verlangen zich op welvaart. Welvaart, dat is gezondheid en ontwikkeling en veiligheid en zekerheid en genoeg geld om vrije keuzes te maken. Een groot goed, ook al zal niemand z’n leven ervoor offeren.
Maar wel z’n vrijheid, gek genoeg.
Welvaart is een collectief gegeven, en heeft weinig met individuele rijkdom te maken. Je kan nog zo rijk zijn, als dat in een arme, achterlijke, omgeving is heb je er niet zoveel aan. Met je eigen geld kan je geen goede infrastructuur kopen zodat je je veilig en snel kan verplaatsen. Je kan er geen hoog onderwijsniveau mee kopen zodat je kinderen de beste kansen krijgen en je ontwikkelde vrienden en goed opgeleide werknemers kan vinden. Je koopt er geen toezichthouders mee, die kwaliteitsstandaarden van voedsel, openbaar vervoer, riolering, stroomvoorziening in de gaten houden. Gezondheidszorg, zodat je op straat niet besmet wordt door proestende en etterende voorbijgangers.
Welvaart is collectief, dus heeft de overheid een rol. De overheid beschermt eigendom, verzekert kwaliteit en biedt voorzieningen. Door risico’s te beperken. Ook als jij toevallig een risico bent. Of neemt, of veroorzaakt. De overheid verbiedt je die risico’s te nemen, verhindert je die risico’s te veroorzaken. Dat is inperking van je persoonlijke vrijheid, maar collectief vinden we dat wel de moeite waard.
Als jij een risico bent, omdat uit gegevens en statistieken blijkt dat je crimineel of ziek zal worden, gewelddadig of schooluitvaller, werkloos of radicaal, dan ben je het haasje. Je hebt misschien nog geen oud vrouwtje in elkaar geslagen, je ploetert misschien nog op je examen, je inhaleert nog eens diep zonder bloed te hoesten, maar de overheid heeft je in beeld. Je wordt vaker staande gehouden en gefouilleerd dan een ander. Je krijgt hulpverleners aan de deur nog vóórdat je besefte dat je hulp nodig had. Je moet zorgcontracten tekenen, extra premies betalen, mag niet altijd en overal landsgrenzen over.
Jouw individuele vrijheid ben je kwijt, voor de welvaart van de meerderheid. Allen die tot de meerderheid behoren, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Jij niet. Opdat je naasten in alle zekerheid voort kunnen.