Vrijheid of veiligheid

Tot mijn eigen verbazing koos ik bij een mentimetervraag laatst voor security in plaats van liberty, als waarde waar ik me het meeste zorgen om maak. Dat zou een paar jaar geleden absoluut anders zijn geweest. Pas achteraf peins ik over de oorzaak van die verschuiving.
Ik was wel een beetje geprimed doordat het een BZ-bijeenkomst was - dan denk je toch al gauw aan alle bedreigingen die er vanuit Rusland, oost- en zuid-Europa, Brexit en gele hesjes en China op ons af komen. Maar dat is toch niet het hele verhaal.

Tot een paar jaar terug maakte ik me vooral druk om bedreigingen van onze privacy, vrijheid van meningsuiting en gelijkheid. Ik was me er wel bewust van dat ik niet zèlf direct bedreigd werd. Privacyschendingen gecombineerd met populisme, de meerderheid als norm, zouden via discriminatie en afbraak van de rechtsstaat uiteindelijk ook mijn vrijheid kunnen ondermijnen. Dat voelt wel onveilig maar het riep eerder verontwaardiging dan angst op.

De gevaren zijn inmiddels veel directer en acuter geworden. Ik heb privacy niet alleen meer nodig om een vrije en eerlijke en voor iedereen veilige omgeving te borgen, maar ook om me te beschermen tegen diefstal van identiteit, tegen manipulatie met nepnieuws, tegen bedreigingen en scheldkannonades en tegen stalking.
Ik zie democratie en rechtsstaat overal om me heen onder druk staan. Op dit moment hoor ik nog bij de geprivilegeerde hoogopgeleide goed betaalde ambtenarencategorie die in ieder geval van de staat weinig te vrezen heeft, maar hoe lang blijven de staat en ik nog aan dezelfde kant staan?

Bovendien lees ik dagelijks in de krant hoe allerlei heel basale bescherming niet langer vanzelfsprekend is. Er is onvoldoende toezicht en er zijn handhavingstekorten, gevaarlijke gekken worden niet opgevangen, hulpverlening is eerst geprivatiseerd en toen failliet gegaan, talloze medeburgers houden er volstrekt andere normen op na dan wat ik vanzelfsprekend vind.

Word ik nou rechtser of is de wereld niet meer zo vriendelijk als ie was? Vandaag de dag heb ik begrip voor kiezers die om strengheid schreeuwen. Ik geloof nog steeds niet dat ze gelijk hebben, ik geloof niet dat 'harde aanpakken' werken, maar ik begrijp ze wel. Ik hoop dat zij gaan begrijpen dat volgens mij alleen vrijheid en solidariteit werken, om ons veilig te houden.

Paolo Giordano, De hemel verslinden

Nog niet eerder las ik een boek waarin ik het verhaal, en de karakters, zo los van elkaar las, geloof ik. De karakters en de situatie ken ik! Ratty is Bern, ook al is zijn geloof niet god maar vliegen, zijn huis op Dixon park geen boerderij en hij is arts, geen activist. M'n lief is Tommaso die nu ook verder gaat in een ander huis. In Paris herken ik Danco en Corinne en Giuliana zijn er ook, zij het verspreid over drie vrouwen. Er zijn juist veel, niet gewenste maar wel geliefde, kinderen en die wonen nog in het huis aan Frederick Street (oma's huis).
Het verhaal mag dan anders zijn, en de schrijfstijl spreekt me niet erg aan (voortdurend is iemand 'vastberaden'), het is toch wel kras dat ik een boek lang mijn eigen vrienden tegenkom. Mijzelf heb ik alleen in de situaties herkend, niet in een personage. Wat de vraag open laat of het de moeite waard is om zo'n verzonnen verhaal te lezen. Misschien is het meer de moeite waard om, tegen oma's verzekering in, te proberen mijn vrienden beter te leren kennen.