Integere politiek

Voral in de rechtse media wordt flink geweeklaagd over de persoonlijke risico's voor politici die bestuurlijke verantwoordelijkheid op zich nemen: het verlies van privacy, het enorme afbreukrisico, het inleveren van soms heel veel inkomen en onbekende risico's voor de carriere. Om nog maar te zwijgen van de bergen kritiek, bagger en soms bedreigingen waaraan bestuurders blootstaan. Men vindt het goed en soms zelfs dapper of zelfopofferend dat in opspraak geraakte politici aftreden, maar er wordt wel op gewezen dat het steeds lastiger is om potentiele bestuurders te werven. Wie heeft er nog zin om alles in de waagschaal te leggen om het algemeen belang te dienen?
Onderdeel van de analyse is dat de eis tot transparantie en verantwoording extreem is geworden en dat het gestresste bestuurders oplevert voor wie de beeldvorming relevanter is dan goed bestuur. Voor goed bestuur zijn vertrouwelijkheid, compromisbereidheid en enige foutentolerantie nodig.

De klagers hebben gelijk, en het verwijzen naar de medialogica waardoor het publiek hongert naar schandalen en emoties is niet onterecht. Maar het schijnt mij toe dat er ook een andere kant aan het verhaal is.

Niet alleen zijn transparantie en verantwoording essentiele democratische eisen, er zijn ook verantwoordelijke en integere politici nodig. Als politieke partijen nalaten om zelf zichtbaar te maken dat integriteit een kernwaarde is voor politici en welke aspecten van integriteit zij onderkennen - het voorkomen van zelfverrijking is er een, maar eerlijk zijn en zich onthouden van haatzaaierij horen er ook bij - wordt het publieke vertrouwen in politici ondermijnd. Hoe minder vertrouwen men heeft, hoe meer transparantie en verantwoording er wordt geeist. Doordat niet de politieke partijen maar de media daarin voorzien, krijgt het een schandaal-draai, waardoor bestuurders terecht maar pijnlijk worden 'afgebroken'. Dat ziet iedereen gebeuren en potentiele bestuurders zullen zo'n afbreukrisico vast wel meewegen bij de vraag of ze zich enige tijd op een politieke manier voor het land in willen zitten.

Betere selectie en screening aan de voorkant, beter vertellen waarom iemand geschikt is om een functie te bekleden, welke fouten getolereerd worden (voordat de media ze onthullen) en heel veel betere zelfzuiverende mechanismen binnen politieke partijen, zouden bestuurders kunnen beschermen tegen afbraak.

Kan die huisjesmelker weg uit de VVD-fractie? Of gaan we wachten tot het schandaal losbarst en de VVD zichzelf, en de politiek, opnieuw te kijk zet als onbetrouwbaar en niet integer?

Onenigheid

Maat in de sportschool stort een hoop onsamenhangende, gif, haat, egoisme uit. De linkse elite is naief, eigen volk eerst en muren om het land, vluchtelingen terugsturen naar waar ze vandaan komen en Afrikanen zijn nauwelijks meer dan apen. Bruinen zijn schuldig aan de slavernij en dat hoor je nergens, en tbs-ers zouden levenslang achter de tralies moeten. Hij wauwelt letterlijke brokjes tekst van Wilders, Baudet en facebookhoaxes na en springt moeiteloos van klachten over de corrupte Indonesische regering naar terreurbeluste buitenlanders en het verschil tussen Turken en Marokkanen. Van een triomfantelijk "ben jij weleens in Afrika geweest?" tot "ik merk dat jij links bent" - kennelijk meent hij mij met zulke slimme inzichten af te troeven. Het doet me denken aan een andere maat, die op grond van zijn persoonlijke bezoeken aan China vaststelde dat dat volk "nog niet aan democratie en vrijheid toe zijn".
Stom genoeg probeer ik er nog een beetje tegenin te gaan, maar tegenover zo'n massieve hoop domheid is geen discussie of gesprek te beginnen. Als even later zijn maat me komt vertellen dat hij alleen maar probeerde me een beetje te stangen ("dat is zeker gelukt" zeg ik). De rest van de ochtend probeer ik eerst te bedenken hoe ik had moeten reageren en vervolgens waarom iemand zichzelf zo graag in dit soort bagger wentelt.

Ik vermoed dat het hem een gevoel van superioriteit oplevert, kennelijk komt het zelfvertrouwen niet vanzelf. De herhaalde verwijzingen naar 'de linkse elite' doen vermoeden dat er kennelijk een club is van lui die succes, geluk en invloed hebben en die het de gewone mensen zoals hijzelf, niet gunnen om ook tot de elite te horen. De linkse elite wil wel met buitenlanders delen en niet met 'blanke Nederlanders' - synoniem voor het volk.
Afgezien van de voortdurende extreemrechtse prietpraat is het voor mij toch lastig om te snappen waar dit vandaan komt. Hier zit iemand lekker welvarend op zaterdagochtend op een dure fitnessclub z'n spieren te onderhouden, om straks te gaan winkelen of een biertje met vrienden te pakken. Wat wil hij nou?

Ondertussen deel ik met hem de angst om verworvenheden te verliezen. Ik vermoed dat we zelfs een heel vergelijkbaar beeld hebben van hoe die verworvenheden eruit zien: welvaart, veiligheid, vrijheid, alle kansen om je leven te leven zoals jouw goeddunkt.
Het grote verschil tussen ons zit 'm in de analyse van de bedreigingen van zulke verworvenheden. Ik geloof dat we onze heel erg fijne levens te danken hebben aan een breed gedragen rechtsstaat en democratische cultuur, dus aan de Nederlandse egalitaire, tolerante en relaxte grondhouding. En ik geloof dat dat alles zichzelf in stand houdt door gedeelde normen en goeie kennis en informatie, zodat het publiek collectief de regering en de wet beschaafd en integer houdt. Als ik hoor hoe vergaand mensen zich laten meeslepen door extreemrechts en met venijnige leugens en insinuaties meehuilen, zie ik die verstandige beschaving waar ons hele systeem van afhangt afbreken.

Angst voor verlies verstart ons allemaal. Zo maken we zelf kapot wat we zo angstig proberen vast te houden. Wat een tragedie.