Niemand z'n zin

Het moderne actiemiddel is bedreiging. Bestuurders, onderzoekers, actievoerende tegenstanders, mislukkende sporters, iedereen moet maar leren leven met doodsbedreigingen. Soms is het serieus, vaak niet, effect heeft het in ieder geval.

Zou dit nou samenhangen met de populariteit van nitwits die oproepen tot ‘verzet’ tegen degenen die ‘macht’ hebben? Alsof ze kunnen aanwijzen wie er macht hebben, alsof er geen enkele vorm van democratie of rechtsstaat heerst, alsof ‘machthebbers’ in onze moderne westerse wereld anderen zijn, enge figuren die buiten de samenleving staan.

Gevaarlijke gekken als Volkert van der G. en al die andere dreigers en moordenaars denken dat ze de wereld bevrijden van een kwaadaardige machthebber, door een politicus, een regisseur of een sociaaldemocratische jeugdafdeling af te maken. Andere al even misleide klunzen menen dat ze Van der G. moeten vermoorden om gerechtigheid te krijgen. Met z’n allen schuiven we de rechtsstaat terzijde en creëren we onze eigen selfulfilling prophecy: een Hobbesiaanse permanente oorlog van allen tegen allen.

Sun Tzu

Het is niet zo saai als ik vreesde, al is de kunst van het oorlogvoeren behoorlijk saai. Ook al wordt er mee gedweept door managers, strategen en consultants het gaat toch echt alleen maar over militaire strategie. En ook al zijn de wijsheden grotendeels toepasselijk op bedrijfsstrategie of het ‘aansturen’ van organisaties (iets wat zo’n vies woord heeft kan niet goed zijn), zonder vijand en zonder generaal doet het er allemaal niet bijster veel toe. Zoals Machiavelli een handboek heerser schreef, zo spreekt Sun Tzu de generaal aan (en nadrukkelijk niet de opperbevelhebber. Het bestuurlijk gezag loopt de militairen vaak alleen maar in de weg). Zorg voor organisatie, planning, fitheid en kracht, speel flexibel op de omstandigheden in en laat je vooral niet leiden door een persoonlijke agenda of door tradities en mores. Wees onvoorspelbaar. Vooral dat maakt het voor mij wel verteerbaar: blijf kritisch, gedraag je nooit ‘omdat het zo hoort’.

Deniability

Staten en groepen die zich op de een of andere manier met de VS verbinden, doen dat vanuit de erkenning dat Amerika’s belangen, normen of handelingen legitiem zijn. Niet omdat ze de Amerikaanse waarden delen, en ook niet omdat ze zich voegen naar de macht. Amerika’s legitimiteit is gebaseerd op een zekere mate van conformiteit tussen waarden en resultaten, zoals overigens alle legitimiteit.

Als schreeuwend duidelijk blijkt dat de VS ontzettend hypocriet zijn, verliest het land legitimiteit. Daarmee valt de grond weg onder de bereidheid van de rest van de wereld om zich naar Amerikaanse maatstaven te voegen.

Terzijde – ook andere staten zijn hypocriet, maar dat doet er niet zo veel toe. Zolang de internationale orde een Amerikaanse orde is, doet vooral de ontmaskering van Amerikaanse waarden ertoe. Andere onfrisse staten gingen echter niet gauw de VS beschuldigen van dubbele maatstaven. Amerikaanse bestuurders zijn gewend geraakt te opereren in een wereld waarin ze nooit bloot staan aan kritiek.

Dat maakt de openbaarheid die bewijzen over de manier waarop de VS opereren, die klokkenluiders bieden, zo ‘staatsgevaarlijk’. Als de VS hun legitimiteit verliezen, verliest de hele bestaande internationale orde.

Geniaal artikel: http://www.foreignaffairs.com/articles/140155/henry-farrell-and-martha-finnemore/the-end-of-hypocrisy#

Verzonnen tradities en vergeten verleden

Er is natuurlijk wel meer mis met de verzonnen traditie van sinterklaas dan alleen het portretteren van zwarten als boemannen. Er wordt gedreigd met lijfstraffen en beloond met ongezonde zoetigheid. Vrouwen zijn kennelijk nogal eenvoudige wezens die door de goedheiligman gered worden van een ellendige toekomst zonder vrijer. En voor het gemak vergeten we collectief de discriminatie van katholieken in het door en door protestantse Nederland. Tja zo weet ik er nog wel een paar. Een beetje democraat wordt onpasselijk van een koningshuis met z’n dieronvriendelijke hermelijnen mantel, al dan niet stokoud. Bij de dierenpartij zullen ze waarschijnlijk hun kinderen geen roodkapje voorlezen, wolven zijn immers helemaal geen menseneters.

Nep-tradities vervullen een functie. Zolang het werkt, lekker feestjes vieren. Met geschiedenis hebben ze geen bal te maken. Ze zijn onschuldig, ook in hun a-historische beeld. Wat veel minder onschuldig is, is het gebrek aan historisch besef in Nederland, en de treurige gedachte dat geschiedenis gekend zou moeten worden via flauwe volksfeesten. Nederland heeft, net als de meeste andere landen overigens, een kwalijk verleden. Slavenhandel, seksisme, het lynchen van politici en priesters, boekverbrandingen en kolonialisme horen allemaal bij ons erfgoed. Zonder kennis van de vaderlandse geschiedenis ontstaat er geen ‘dat nooit weer’-gevoel, en wordt politiek een spel van blinden.

De stompzinnig misgerichte strijd tegen zwarte Piet leidt niet tot minder racisme. Het mobiliseert Nederlanders in een al even stompzinnige verdediging van hun cultuur. En iedereen gelooft dat die cultuur gebaseerd is op verzonnen tradities, in plaats van een geschiedenis vol strijd, emancipatie en ideeënontwikkeling.

Griezelig verhaal

Het allergriezeligst van dit verhaal vind ik nog wel het verschil tussen de schijn van een democratische rechtsstaat waar grondrechten worden gerespecteerd, macht beperkt wordt door tegenmacht en waar er altijd procedures zijn om verantwoording of recht af te dwingen, en de akelige werkelijkheid waarin een individu of een enkel bedrijf helemaal niets in te brengen heeft tegen de staat die haar macht met alle middelen kracht bij zet.